Grootste
blunder mensheid met voedselbossen rechtzetten
15 juni 2018 robvellekoop Berichten, Inspiratie, Zelfvoorzienend Reacties
uitgeschakeldvoor Grootste blunder mensheid met voedselbossen rechtzetten
Vandaag
de dag moeten we leven met de gevolgen van de agrarische revolutie. Volgens
Y.N. Harari is dit de grootste blunder die de mensheid ooit heeft begaan,
waardoor een einde kwam aan het jagers/verzamelaars tijdperk van 2,5 miljoen
jaar. De invoering van voedselbossen kan echter weleens het ei van Columbus
zijn om deze fout recht te zetten, en ons van veel milieuproblemen te
verlossen.
Harari
beschrijft in zijn boek ‘Sapiens, a brief
history of humankind’ dat twee en een half miljoen jaar de mens zich voedt door planten
te verzamelen en op dieren te jagen. Daaraan komt 10.000 jaar geleden abrupt
een einde door de Agrarische Revolutie.
Dat
betekent een revolutie in hun levenswijze. Voortaan zijn de homo sapiens bezig
van zonsopgang tot zonsondergang met akkerbouw en veeteelt. Ze rekenen op meer
fruit, graan en vlees. Ze zijn daardoor aan een plaats gebonden, de dynamiek
van het jagen en verzamelen op steeds andere plaatsen houdt op. Sindsdien
is er weinig meer variatie binnengekomen
in onze keukens
Volgens Harari is deze Agrarische Revolutie die over de hele wereld plaatsvindt zeker niet ‘de grote stap voorwaarts’ zoals veel geleerden hem zien. Er kleven namelijk allerlei nadelen aan. Volgens hem is het een ongekende blunder. De jagers/verzamelaars lopen veel minder risico op hongerdood of ziekte dan de landbouwers en veetelers. Hij schrijft dat de revolutie weliswaar meer voedsel oplevert, maar zeker niet meer vrije tijd of betere voeding. Hij ziet daarna allerlei bevolkingsexplosies, maar ook niet-werkende elites die parasiteren op de werkende bevolking.
Mensen
gaan dus in permanente nederzettingen wonen en de bevolking groeit. Zij moeten
harder gaan werken in de velden, om hun grote gezinnen te voeden. Daarnaast
worden zij steeds meer afhankelijk van een beperkt aanbod in voedselsoorten,
wat hun weerstand ondermijnt.
Een
van de ijzeren wetten van de geschiedenis treedt in werking: luxe neigt een
noodzaak te worden en nieuwe verplichtingen op te roepen. Als mensen eenmaal
gewend zijn aan een bepaald niveau van luxe dan kunnen of willen ze geen stap
meer terug zetten. Ze raken verslingerd aan de luxe die een meer permanente
verblijfplaats geeft met eenzijdige voeding.
Datzelfde
verschijnsel zien we ook vandaag nog. Er zijn allerlei tijdbesparende goederen
uitgevonden die het leven gemakkelijker moeten maken (denk aan wasmachines,
vaatwassers, telefoons, computers, email) Maar ondanks dat dit veel tijd
bespaart, zijn we niet extra ontspannen gaan leven. Zo weet ik mij zelf nog
heel goed te herinneren dat op mijn werk computers ingevoerd werden, wij
juichten en verwachtten dat we minder zouden gaan werken, want al het werk kon
in een klap veel sneller gebeuren zonder allerlei overbodige herhalingen. Toch
zijn we niet minder gaan werken, maar zelfs harder en veel intensiever.
Harari
zegt:”We dachten dat we tijd bespaarden, maar we kwamen in een tredmolen
terecht die tien keer sneller ging dan voorheen en dit maakt onze dagen meer
angstig en geagiteerd.”
Als
je zoals Harari ervan uitgaat dat we een blunder hebben begaan in de afgelopen
10.000 jaar is de vraag of we dit nog kunnen corrigeren. Maar er zou weleens
een oplossing aan de horizon kunnen zijn verschenen in de vorm van het nieuwe
fenomeen voedselbosbouw. Ook al moet deze vorm van landbouw nog verder
ontwikkeld worden, de vooruitzichten lijken veelbelovend.
Voedselbosbouw
gaat uit van de kracht van de natuur. Zonder bemesting of bestrijdingsmiddelen
laten we de natuur zijn gang gaan en de enige arbeid die na aanleg resteert is
oogsten.
Een
voedselbos is een vorm van duurzame landbouw die sterk aan populariteit
wint. Het bos is opgebouwd uit vier tot zeven vegetatielagen met vooral
meerjarige eetbare soorten. Een succesvol bos is zelfvoorzienend, goed voor het
klimaat, veerkrachtig en economisch efficiënt. Uit een goed ontworpen
voedselbos kan het hele jaar door groenten, fruit, noten, thee, paddenstoelen
en honing worden geoogst. Ze worden steeds vaker aangelegd om duurzaam lokaal
voedsel te verbouwen.
Stel je nu eens voor dat we de vierkante kilometers grote groene grasvlakten, bedoeld voor het voeden van onze melkkoeien, omspitten en er voedselbossen aanleggen. Dat we ook geen maisvlaktes meer aanleggen. In een klap zijn we verlost van de monocultuur van melk en varkensvlees en van deze vormen van grootschalige landbouw. Het mestoverschot stopt, de stikstofuitstoot keldert, akkoord we zullen dan wel moeten leren veel minder vlees te gaan eten en misschien zelfs zonder de ‘witte motor’ van de melk en -produkten onze levens moeten slijten.
Het lijkt er
voorlopig op dat de monoculturen in land- en akkerbouw dankzij de
voedselbosbouw kunnen verdwijnen. Ook de Bayer / Monsanto’s van deze wereld
zullen dan een toontje lager gaan zingen als hun bestrijdingsmiddelen niet meer
voor de voedselproduktie gbruikt worden.
Door voedselbosbouw
te omarmen keren we werkelijk terug naar de natuur en naar het vertrouwen dat
we daarin hebben. De natuur levert onze voeding zonder onze hulp en wij als
consument zullen deze natuur de ruimte moeten geven. We zullen een veel grotere
voedseldiversiteit kunnen krijgen. Ook zullen we hopelijk de krankzinnigheid
stoppen om fruit en groente duizenden kilometers ver van ons vandaan op te
halen. De weg naar het voedselbos, kan ook terug naar lokaal verbouwde groente
betekenen.
De ontwikkeling van
het voedselbos is nog in volle gang. De tijd zal het leren of dankzij deze
landbouwvorm een nieuwe Agrarische Revolutie wordt ontketend, die de blunder
van de eerste volledig kan wegpoetsen en de homo sapiens terug kan brengen naar
de natuur in plaats van naar nog meer asfalt en beton. Ik ga er van uit dat we
de afgelopen tienduizend jaar nodig hebben gehad om tot dit inzicht te komen,
zodat we het nu beter zullen krijgen. Minder luxe en comfort, maar wel een
gezondere leefomgeving en natuurlijke voeding.
Rob Vellekoop, 15 juni 2018
Post Views: 995
Voedselbossen
steeds interessanter: de kosten en opbrengsten
Het gaat goed met de ontwikkeling van voedselbossen in Nederland. Zelfs de overheid gaat meedoen. Op 23 november hebben 21 partijen in Lelystad de Green Deal Voedselbossen ondertekend. De deelnemers willen de voedselbosbouw in Nederland ontwikkelen en daarvoor deze eerst in kaart brengen.
Voordelen van het voedselbos
De boer kan na een jaar of vijf investeren gaan rentenieren door zijn
activiteiten te richten op de rijke oogsten die zijn land vele tientallen jaren
oplevert.
De lokale bestuurders kunnen de kosten van het groenbeheer in de hand houden.
De bewoners van de gemeente kunnen problemen als ongezonde voeding, sociale
onvrede, verpaupering oplossen, terwijl zij de bossen zelf beheren.
Wat is een voedselbos?
Een voedselbos is een vorm van duurzame landbouw die sterk aan populariteit
wint. Het bos is opgebouwd uit vier tot negen vegetatielagen met vooral
meerjarige eetbare soorten. Een succesvol bos is zelfvoorzienend, goed voor het
klimaat, veerkrachtig en economisch efficiënt. Uit een goed ontworpen
voedselbos kan het hele jaar door groenten, fruit, noten, thee, paddenstoelen
en honing worden geoogst. Ze worden steeds vaker aangelegd om duurzaam lokaal
voedsel te verbouwen.
Voedselsysteem
De Natuur en Milieufederaties zijn ervan overtuigd dat er een duurzamer
voedselsysteem te ontwikkelen is, waarbij aandacht is voor de biodiversiteit en
voor een gezond verdienmodel voor de boeren. Zij zeggen dat in de huidige
situatie het verhogen van de biodiversiteit in het landelijk gebied vaak nog
ten koste gaat van de opbrengst van de boer. Beide partijen zijn druk
bezig om oplossingen hiervoor te verzinnen. Eén van die oplossingen is ‘Het
Voedselbos’.
Green Deal
Met
de Green Deal hebben overheden en betrokken organisaties
afgesproken om zich voor voedselbossen in te zetten. Want uit de praktijk
blijkt dat de voedselbosbouw extra input kan gebruiken op juridisch vlak. Bomen
en struiken passen niet altijd binnen het wettelijke kader voor
voedselproductie, terwijl de subsidieregels voor bos en natuur veel eetbare
soorten uitsluiten die voor voedselbossen juist interessant zijn.
Opbrengsten en kosten
Op
de website van een van de deelnemers aan de groene deal,
de Stichting
Voedselbosbouw NL wordt uitgelegd wat de kosten en de
opbrengsten van een gemiddeld voedselbos zijn.
Kosten
De ontwikkelkosten van een voedselbos zijn beperkt, afgezien van de prijs voor
grondaankoop tot ontwerpkosten, aanleg en infrastructuur. De kosten van de
benodigde planten is beperkt omdat een voedselbos bijna uitsluitend werkt met
permanente gewassen.
De
Stichting Voedselbosbouw NL gaat uit van een prijs van 30.000 euro per hectare.
De opstartperiode is twee tot drie jaar. Naast de geringe investering per
hectare zijn er besparingen, doordat er gewerkt wordt met overblijvende soorten
in plaats van eenjarige. Voedselbossen bestaan namelijk voor het overgrote deel
uit overblijvende soorten die de winter overleven en ieder volgend seizoen
doorgroeien.
Voedselbossen vragen weinig onderhoud en beheer doordat er een natuurlijke bescherming is. In de eerste vijf tot zeven jaar zijn de beheerkosten van een voedselbos bijzonder laag. Het is de eerste jaren vooral gericht op het beschermen van de kwetsbare jonge planten. In latere jaren bestaat het grootste deel van het beheer uit het oogsten van eetbare gewassen. Uit een goed ontworpen voedselbos kan het hele jaar worden geoogst. Ploegen, eggen, zaaien, wieden, bemesten en bespuiten hoeft niet.
Opbrengsten
Oogstopbrengsten zijn veelbelovend.
Een hectare natuurlijk bos produceert in één jaar
gemiddeld netto ruim twee keer zoveel biomassa als een hectare landbouwgrond.
En dat gaat helemaal vanzelf, zonder dat daarvoor kunstmest, pesticiden en
fossiele brandstoffen nodig zijn!
Volgens
de schrijvers van het kostenplaatje kunnen voedselbossen op termijn per hectare
meer waardevolle producten voortbrengen dan de huidige landbouwsystemen.
Op meerdere plaatsen in de wereld hebben koplopers dat al aangetoond.
Zie ook: www.agroforestry.co.uk en www.permacultureapprentice.com.
De
productiviteit van voedselbossen is groter dan die van landbouw. Dit komt omdat
overal op aarde bossen zich vanzelf ontwikkelen terwijl de agrarische
voedselproductie éénjarige planten gebruikt. Hierdoor zijn ze bezig in een
voortdurende strijd met de natuur die overal bos wil laten groeien. Dit kost
veel arbeid en (fossiele) energie kost. Omgekeerd zal de productie van voedsel
in een voedselbos – waarin de natuurlijke ontwikkeling tot een bos wordt
nagebootst en gestimuleerd – netto veel meer energie opleveren met eetbare en
bruikbare producten dan de landbouw.
Wie een voedselbos aanlegt op basis van de ecologische principes van een natuurlijk bos kan na drie tot vijf jaar oogsten binnenhalen die de eerstvolgende vijftig jaar toenemen tot het bos is volgroeid om daarna nog vele decennia productief te blijven.
De oogstopbrengsten van een voedselbos zijn enorm denk aan fruit, noten, zaden en groenten, wortels, knollen, paddenstoelen, eetbare bloemen en honing. Daarnaast een rijke ‘oogst’ aan hoogwaardige natuur, aantrekkelijk landschap en andere nuttige producten zoals hout, medicinale kruiden en zaai- en plantgoed.
Met
zulke oogsten valt goed geld te verdienen, niet alleen omdat een voedselbos per
hectare buitengewoon veel bruikbare biomassa produceert, maar ook omdat je
allerlei nicheproducten kunt produceren, zoals pecannoten, bosbessen, Japanse
gember, zeekool, medicinale kruiden en te verwerken producten zoals jams,
compotes, gekonfijte vruchten, chutneys en streekwijnen.
Rob Vellekoop, 8 januari 2018
Post Views: 5.136
