april 15, 2025 7
Sergey Lavrov woont een vergadering
bij van de Raad van Ministers van Buitenlandse Zaken van de Collectieve
Veiligheidsverdragsorganisatie (CSTO) in Minsk, Wit-Rusland, 20 juni 2023 © AFP
/ Russisch Ministerie van Buitenlandse Zaken
De denazificatie van
Oekraïne is een van de expliciet genoemde doelen van de speciale militaire
operatie van Rusland, maar het is waarschijnlijk de vaagste van allemaal,
misschien zelfs opzettelijk zo om het Kremlin flexibiliteit te geven. Minister
van Buitenlandse Zaken Sergey Lavrov ging er dit weekend echter gedetailleerd
op in tijdens een vraag- en antwoordsessie op het Antalya Diplomacy Forum van dit jaar.
In dit stuk bespreken we wat hij zei voordat we het analyseren in de context
van de lopende Russisch-Amerikaanse besprekingen over het beëindigen van hun
proxyoorlog in Oekraïne.
Lavrov heeft nooit
het woord “denazificatie” in de mond genomen, maar hij besteedde wel veel tijd
aan het bespreken van zaken die met dit doel te maken hebben. Het relevante
deel begint ongeveer halverwege zijn antwoord op een vraag over de werkrelaties
van het Kremlin met de regering-Trump. Op een gegeven moment bracht hij ter
sprake hoe Trumps onofficiële gezant voor Rusland Steve Witkoff het belang
erkende van het oplossen van de territoriale dimensie van dit conflict, wat
Lavrov aanzette tot een interessante verduidelijking, schrijft Andrew Korybko.
In zijn woorden:
“Het gaat niet om gebieden. Het gaat om mensen die op dit land wonen, wier
voorouders daar eeuwenlang hebben gewoond, die steden als Odessa hebben
gesticht,” waarna hij inging op de manier waarop Oekraïne hen sinds 2014 hun
mensenrechten, taalrechten en religieuze rechten heeft ontnomen. Hij bracht ook
ter sprake hoe Zelensky etnische Russen ontmenselijkte en onlangs zei hoezeer
hij hen haat. Een paar woorden over de verheerlijking door Oekraïne van
collaborateurs uit het Nazi-tijdperk rondden de rest van zijn antwoord af.
Zijn
gesprekspartner vertelde hem vervolgens dat Oekraïne niets minder dan een
terugkeer naar de vooroorlogse grenzen zal accepteren, waarop Lavrov reageerde
met de woorden: “Het gaat er niet om dat ze het accepteren. Het gaat erom dat
we er 100% zeker van zijn dat de mensen die daar al eeuwen wonen niet van hun
inherente rechten worden beroofd.” Vervolgens beschuldigde hij de EU ervan een naziregime
te beschermen en de mensenrechtensituatie in Oekraïne te negeren. Lavrov zei
ook dat Rusland diezelfde rechten herstelt in de regio’s die voor toetreding
hebben gestemd.
Waarnemers moeten
onthouden dat Rusland wettelijk alle vier betwiste regio’s beschouwt als
verenigd met hun historische thuisland na de referenda van september 2022 en
dat een van de grondwetswijzigingen die in 2020 werden
aangenomen, verbiedt om ook maar iets van het grondgebied van het land af te
staan. Zoals kan worden afgeleid uit Lavrov’s de facto uitwerking van
denazificatie in het weekend, heeft een groot deel van dit doel te maken met
het herstellen van de rechten van inheemse Russen die hen door Kiev zijn
ontnomen.
Vanuit het
juridische perspectief van Rusland is het nu direct verantwoordelijk voor de
uitvoering hiervan in heel Donbass (Donetsk en Lugansk), Kherson en Zaporozhye,
maar het controleert nog niet het hele grondgebied. Wat al onder controle is,
is bereikt met militaire middelen, terwijl de rest wordt nagestreefd met
hybride militair-diplomatieke middelen, waarbij men ter plekke blijft
doorstoten op de grond en tegelijkertijd gesprekken voert met de VS, die deels zijn
gericht op de vrijwillige terugtrekking van Oekraïne.
Denazificatie in de
rest van het voormalige Oekraïne, wat in deze context vooral wordt begrepen als
het herstellen van de rechten van de inheemse Russische minderheid, zal alleen
worden nagestreefd met diplomatieke middelen, zoals Lavrov heeft verduidelijkt
met betrekking tot “We gaan niet over gebieden” in de zin van de doelen van
Rusland in dit conflict. De enige geassocieerde doelstelling kwam meer dan een
half jaar na het conflict, nadat de referenda van september 2022 leidden tot de
grondwettelijke verplichting om controle te krijgen over het geheel van deze
nieuwe regio’s, zoals uitgelegd.
De lokale bevolking
stemde met een overweldigende meerderheid voor aansluiting bij Rusland om hun
rechten te herstellen die hen door Kiev waren ontnomen, of met andere woorden,
om direct denazificatie door te voeren zoals het nu beter wordt begrepen na
Lavrov’s laatste verduidelijking. De nieuwe verbonden constitutionele en
humanitaire vereisten om dit in al deze regio’s te bereiken, verklaren waarom
Rusland hybride militair-diplomatieke middelen blijft inzetten om dit doel te
bereiken.
In verband hiermee
heeft Witkoff Trump naar verluidt geadviseerd dat de snelste manier om
een staakt-het-vuren in Oekraïne tot stand te brengen is
om de legitimiteit van de Russische aanspraken op die betwiste gebieden te
erkennen, maar Trumps gezant voor Oekraïne Keith Kellogg heeft zijn voorstel
naar verluidt afgewezen. Kellogg is weer in het nieuws na zijn suggestie om Oekraïne op te delen in invloedssferen
tussen Rusland en het Westen na het bevriezen van de bestandslijn en het
opleggen van een gedemilitariseerde zone (DMZ) van 15 mijl langs beide zijden.
Lavrov liet tijdens
zijn vraag- en antwoordsessie doorschemeren dat deze Westerse vredesmacht in
werkelijkheid zou worden ingezet om Rusland te bestrijden, wat zijn collega
Rodion Miroshnik geloofwaardig maakte door te waarschuwen dat
dit zou kunnen leiden tot “een nieuw niveau van escalatie.” Een ander argument
tegen Kelloggs voorstel is dat het er niet voor zou zorgen dat de rechten van
de inheemse Russen aan Kievs kant van de door hem voorgestelde DMZ, zowel
binnen door Rusland opgeëiste gebieden als daarbuiten, worden hersteld.
Denazificatie zou daarom onvolledig blijven.
Lavrov ging op deze
implicaties in door zich hardop af te vragen: “Jullie willen vredeshandhavers
om hetzelfde regime te behouden dat nu door Zelensky wordt geleid? U wilt dit
regime niet vragen of het geïnteresseerd zou zijn in het uitvoeren van de
internationale verplichtingen, waaronder het VN-Handvest met betrekking tot de
rechten van minderheden voor nationale minderheden taal en religieuze
rechten?”, voordat hij verklaarde dat ”ze deze troepenmacht niet willen
gebruiken om de vrede te bewaren, maar om het naziregime te bewaren en te
beschermen, en dit is de sleutel.”
Zijn laatste punt
komt overeen met wat Miroshnik vorige week zei over hoe het bijkomende doel van de
Westerse vredesmacht in Oekraïne zou zijn “om de controle over het politieke
regime [van Oekraïne] militair over te nemen en tegelijkertijd het externe
bestuur van dit land te behouden, ongeacht hoe de onderhandelingen aflopen.”
Met zijn woorden en die van Lavrov in gedachten kunnen waarnemers intuïtief
aannemen dat denazificatie ook een regimewisseling in Oekraïne inhoudt, omdat
Rusland gelooft dat Zelensky nooit de rechten zal herstellen die Kiev van de
inheemse Russen heeft afgenomen.
In volledige
tegenspraak met hun publiekelijk verkondigde waarden willen de Europeanen deze
smerige stand van zaken voor onbepaalde tijd bestendigen door de plannen die
sommigen van hen hebben om er troepen heen te sturen onder de dekmantel van
vredeshandhavers, zoals Lavrov en Miroshnik uitlegden, wat onaanvaardbaar is
voor Rusland. Geloofwaardige angst om door Rusland aangevallen te worden als ze
hun troepen naar Oekraïne sturen, de weigering van de VS om hun troepen daar
artikel 5 defensiegaranties te geven en interne verdeeldheid binnen deze coalitie kunnen dit
plan belemmeren.
Zolang Westerse
vredeshandhavers Oekraïne niet bezetten, blijft Ruslands impliciete hoop op een
regimeverandering op lange termijn mogelijk omdat Zelensky democratisch kan
worden vervangen tijdens de volgende verkiezingen, maar alleen als die echt
vrij en eerlijk verlopen, wat natuurlijk niet vanzelfsprekend is. De formele inzet van buitenlandse
troepen zou hem kunnen helpen de verkiezingen te vervalsen of ertoe kunnen
leiden dat zijn beschermheren hem vervangen door een andere gelijkgestemde
figuur wiens beleid ten opzichte van de inheemse Russen hetzelfde zou blijven.
Beide scenario’s,
de (waarschijnlijke) frauduleuze herverkiezing van Zelensky of zijn vervanging
door een gelijkgestemde figuur, zouden de maximale implementatie van het
denazificatiedoel van Rusland in dit conflict sterk belemmeren. In dat geval zou
Rusland waarschijnlijk meer kiezen voor militaire dan voor diplomatieke
middelen om de rest van de vier betwiste regio’s die nog onder Oekraïense
controle staan te denazificeren, waardoor de VS gedwongen zouden worden om te
kiezen tussen escalatie tegen Rusland of Oekraïne dwingen om zich daar terug te
trekken.
Als Trump serieus
van plan is om de risico’s van een Derde Wereldoorlog met Rusland door een
misrekening te beperken en snel “terug te keren naar Azië” om China krachtiger
in te tomen, wat eerst een oplossing van het Oekraïense conflict vereist, dan zal hij voor de
tweede optie kiezen, ondanks de tegenkanting die hij zal krijgen. Zijn
tegenstanders zullen hem voorspelbaar bekritiseren omdat hij mensen die niet
hebben deelgenomen aan de referenda in september 2022 dwingt om ofwel te
accepteren dat ze onder Russische controle komen ofwel te vluchten naar het
voormalige Oekraïne.
De optiek kan
gemakkelijk worden gemanipuleerd om Trump te beschuldigen van het verraden van
democratische waarden en zelfs van het steunen van “etnische zuivering” als dit
leidt tot een massale uittocht, maar hij kan overtuigend tegengas geven met het
argument dat het grotere goed van het afwenden van de Derde Wereldoorlog en het
beëindigen van het moorden dit rechtvaardigt. Hij zou er ook aan kunnen
toevoegen dat als we het conflict laten voortduren, bevolkte gebieden binnen de
door Rusland opgeëiste maar door Oekraïne gecontroleerde gebieden, zoals de
stad Zaporozhye met bijna een miljoen inwoners, in woestenijen zouden kunnen veranderen.
Als Trump Oekraïne
dwingt om zich terug te trekken uit de betwiste gebieden, dan is het mogelijk
dat Rusland dit compromis beantwoord door zijn denazificatiedoelstelling te
beperken tot het geheel van zijn nieuwe regio’s in plaats van het uit te
breiden naar de rest van het land. De kans op dit wederzijdse compromis zou
veel groter zijn als Trump Oekraïne ook dwingt om in te stemmen met een gedemilitariseerde “Trans-Dnjepr”-regio die wordt
bestuurd door niet-westerse vredeshandhavers en Rusland de VS in ruil
daarvoor bevoorrechte investeringen in grondstoffen geeft.
Het belangrijkste om
te weten is dat de flexibiliteit van het Kremlin met betrekking tot
denazificatie realistisch gezien alleen betrekking heeft op de vraag of het er
wel of niet op zal aandringen dat dit wordt geïmplementeerd in romp-Oekraïne.
Tot nu toe en te oordelen naar alle publieke verklaringen over deze kwestie, is
de minimale eis van Rusland in dit opzicht dat alle nieuwe regio’s worden
gedenazificeerd, wat alleen kan gebeuren als het land er de volledige controle
over krijgt. Als dit niet langs diplomatieke weg kan worden bereikt, zullen
militaire middelen worden ingezet, met alle gevolgen van dien.
Trump zou daarom
Witkoffs gerapporteerde advies serieus moeten nemen door de legitimiteit van
Ruslands aanspraken op die betwiste regio’s te erkennen om te voorkomen dat hij
voor het dilemma komt te staan dat hij moet kiezen tussen escalatie tegen
Rusland of Oekraïne dwingen zich daar terug te trekken. De waarheid is dat de
VS zich al in zo’n dilemma bevindt, maar zich dat nog niet realiseert. Het is
daarom beter om dit nu vreedzaam op te lossen dan te wachten tot de media
erachter komen en meer druk uitoefenen om te escaleren tegen Rusland.
Rusland zou zijn
denazificatiedoelstelling kunnen beperken als de VS hem daarbij helpt in zijn
nieuwe regio’s. Dit zou de basis kunnen leggen voor het uitbreiden van de
reikwijdte van hun wederzijdse compromissen in Oekraïne door de deur te openen
voor het bespreken van de “Trans-Dnjepr”- en grondstofdimensies die werden
voorgesteld. Op deze manier kunnen Rusland en de VS de impasse in hun
onderhandelingen doorbreken en voorkomen dat de hardliners aan beide
kanten dit aangrijpen om hun onderhandelingen te ondermijnen en maximalistische
doelen na te streven.
Copyright ©
2025 vertaling door Frontnieuws.
https://www.frontnieuws.com/lavrov-licht-de-door-rusland-beoogde-denazificatie-van-oekraine-toe/
