Dinsdag ondertekende de Oekraïense president Zelensky een wet die de onafhankelijkheid van twee belangrijke anticorruptiediensten verzwakt. De wet was diezelfde dag door het parlement gejast.
De wet leidde tot de grootste demonstraties in jaren tegen de Oekraïense regering. In hoofdstad Kiev gingen duizenden mensen de straat op. Ook in andere steden waaronder Lviv, Dnipro en havenstad Odessa werd gedemonstreerd. Het zijn de eerste grote protesten tegen de regering sinds de Russische inval in 2022.
(Video verwijderd? Klik hier...)
Ernstig bezorgd
De nationale anticorruptiebrigade NABOe en vervolgingsinstantie SAPO worden nu onder direct gezag geplaatst van de procureur-generaal, die door president Zelensky wordt benoemd.
Zelensky zei als reactie op de protesten tegen de omstreden wet dat de anticorruptiediensten in Oekraïne hun werk moeten kunnen doen, maar wel moeten worden gezuiverd ‘van Russische invloed’. De EU is ‘ernstig bezorgd’ over de wet.
Zelensky staat met de rug tegen de muur
“Oekraïne verstrikt in corruptiechaos. Zelensky staat met de rug tegen de muur,” citeert oud-Statenlid Eelco van Hoecke de Berliner Zeitung. “Massale protesten tegen Zelensky vanwege corruptie. Fijn dat Ruben Brekelmans daar miljarden belastinggeld naartoe heeft gestuurd!”
Financieel expert en opiniemaker Ab Flipse voegt toe: “Let op mijn woorden. Overal in Europa staan mensen op.”
Over de auteur: Robin de Boer is economisch geograaf. Volg hem hier op Substack.
-------------------------------------------------------------
Zelensky-regime bedreigd door eerste grootschalige protesten na controversiële machtsgreep over anticorruptie-autoriteiten
23/07/2025
Hoewel het misschien geen revolutie is, vormen grootschalige protesten de eerste publieke bedreiging voor de macht van Zelensky sinds het begin van de oorlog.
Voor het eerst sinds het uitbreken van de oorlog in Oekraïne wordt president Volodymyr Zelensky geconfronteerd met wijdverspreide protesten. De protesten zijn in heel Oekraïne uitgebroken als reactie op een controversiële wet die de macht van de anti-corruptieautoriteiten aanzienlijk beperkt, meldt REMIX.
Ondanks alle publieke verontwaardiging geeft het regime van Zelensky geen krimp en ondertekende gisteren het wetsvoorstel, dat dreigt een diepere crisis te veroorzaken als de protesten uit de hand lopen.
Na jaren van oorlog begint het Oekraïense publiek eindelijk genoeg te krijgen van de wijdverbreide corruptie onder het Zelensky-regime. Dinsdagavond verzamelden zich in Kiev duizenden demonstranten voor het presidentieel kantoor met spandoeken als “Corruptie houdt van stilte” en “Stop de wet”. Onder de menigte bevonden zich studenten en soldaten in uniform.
Toen de wet eenmaal was ondertekend, begon de menigte te scanderen: “Schande!” De demonstranten negeerden ook de avondklok en bleven tot diep in de nacht op straat.
In een interview met de New York Times zei de 29-jarige veteraan Oleksandr Teren, die beide benen verloor in de strijd, dat de maatregelen van de overheid een belediging zijn voor iedereen die zoveel heeft opgeofferd in de oorlog.
“We strijden voor een transparante regering, en deze beslissing ondermijnt de motivatie van Europese soldaten die voor Oekraïne vechten”, zei hij.
Soortgelijke protesten braken uit in Lviv en Odessa, de eerste grote publieke demonstraties sinds de Russische invasie drieënhalf jaar geleden.
De protesten vinden bovendien plaats op een moment dat Rusland langzaam terrein wint aan het gehele front en steeds grotere golven drones en raketten op Oekraïense steden afvuurt.
De wet, bekend als nr. 12414, brengt het Nationale Bureau voor Corruptiebestrijding (NABU) en het daaraan verbonden Speciale Openbaar Ministerie (SAPO) onder het gezag van de Procureur-Generaal, die door Zelensky wordt benoemd.
Critici zeggen dat deze maatregel, met name tijdens de staat van beleg, de regering in staat stelt corruptieonderzoeken te sturen en te beïnvloeden. Gezien de aanhoudende beschuldigingen van corruptie in Oekraïne en de aanhoudende arrestatie van functionarissen op beschuldiging van corruptie, zal dit ongetwijfeld verdere vragen oproepen over de integriteit van het Zelensky-regime.
Met behulp van de staat van beleg heeft Zelensky verschillende persbureaus verboden, oppositiepartijen verboden en verkiezingen voor onbepaalde tijd uitgesteld.
Er bestond hoop dat Zelensky zijn veto tegen de wet zou uitspreken, maar hij tekende hem dinsdagavond laat. In een videoboodschap die Zelensky na middernacht uitbracht, verdedigde hij zijn besluit en beweerde dat de anti-corruptiedienst gezuiverd moest worden van Russische invloed – een allesomvattende bewering die mogelijk wordt gebruikt om afwijkende meningen te onderdrukken en tegenstanders van Zelensky’s autoritaire regering te zuiveren.
“De anti-corruptiestructuur zal blijven functioneren – maar zonder Russische invloed. Alles moet ervan bevrijd worden”, beweerde hij.
Hij stelde ook dat de twee instanties, NABU en SAPO, niet snel genoeg reageerden op corruptiezaken.
Er zijn echter talloze organisaties die de acties van Zelensky veroordelen, waaronder internationale organisaties als Transparency International. Volgens hen is de nieuwe wet bedoeld om onafhankelijke organisaties doelbewust te verzwakken.
De actie van Zelensky volgt kort nadat de Oekraïense geheime dienst (SBU) massale invallen heeft gedaan bij anti-corruptiefunctionarissen. De NABU meldde 70 huiszoekingen bij 15 medewerkers, uitgevoerd zonder gerechtelijk bevel en gebaseerd op ongefundeerde en vage beschuldigingen.
In Kiev wordt druk gespeculeerd over de mogelijke verbanden tussen deze invallen en corruptieonderzoeken naar voormalig minister Oleksi Tsjernysjev, een nauwe bondgenoot van Zelensky, die tijdens zijn ambtstermijn wordt beschuldigd van illegale verrijking. Met andere woorden: Zelensky’s kring wordt nu aangevallen en hij is mogelijk van plan elke bedreiging voor zijn macht de kop in te drukken.
Het niet-gouvernementele Anticorruption Action Center (AntAC) verklaarde op X dat het doel is om “NABU en SAPO het zwijgen op te leggen – juist op het moment dat ze gevaarlijk dicht bij Zelensky’s inner circle komen.”
AntAC waarschuwt verder dat de wet “een directe bedreiging vormt voor de EU-koers van Oekraïne”.
EU-commissaris Marta Kos noemde de wet een “serieuze stap achteruit” en een woordvoerder van de Europese Commissie herhaalde dat financiële steun voor Oekraïne afhankelijk is van democratisch bestuur.
Ondertussen is de Hongaarse premier Viktor Orbán de afgelopen weken in het nieuws gekomen vanwege de weigering van zijn land om Oekraïne als lidstaat te accepteren. Volgens hem kost dit de Hongaren miljarden, schaadt het de boeren en vergroot het de dreiging van een oorlog met Rusland, om maar een paar kwesties te noemen.
Maar zoals de Duitse krant Welt schrijft, beginnen Oekraïners nu te twijfelen aan hun eigen land en geloven ze dat hun land “richting autocratie” zou kunnen afglijden.
“Ze zijn momenteel onze democratie aan het ruïneren”, aldus de 36-jarige Marie, die verwacht dat Zelenskyy “naar ons zal luisteren en deze quasi-Russische wet zal intrekken.”
Matthew, een 21-jarige gehuld in een Oekraïense vlag, beaamde dit: “Ik ben erg bang dat we onze democratie verliezen. Onze regering heeft vandaag de belangrijkste instellingen die corruptie bestreden, afgeschaft.” Een terugkerende slogan tijdens de protesten was: “Oekraïne is Rusland niet!”
Zoals Welt opmerkt, blijft verduistering van staatsgelden een groot probleem in Oekraïne. De Corruption Perceptions Index (CPI) van Transparency International plaatst Oekraïne op de 105e plaats van de 180 landen wereldwijd, na Rusland.
