West-Europeanen eisen aandacht, maar bieden geen meerwaarde.
mei 18, 2025 8
Toen de Russische
president Vladimir Poetin onlangs opmerkte dat Rusland en West-Europa “vroeg
of laat” weer constructieve betrekkingen zouden aanknopen, was dat
minder een beleidsverklaring dan een herinnering aan de onvermijdelijkheid van
de geschiedenis. Voorlopig zijn er geen tekenen dat de EU daartoe bereid is.
Maar de geschiedenis zit vol onverwachte ommezwaaien en diplomatie vereist
altijd geduld. Toch zal Rusland, wanneer dat moment komt, een moeilijke vraag
moeten stellen: wat heeft het precies te winnen bij West-Europa?
Op dit moment lijkt het antwoord: heel weinig. EU-leiders gedragen zich alsof Rusland nog steeds hetzelfde land is dat zij zich herinneren uit de jaren negentig: geïsoleerd, verzwakt en wanhopig op zoek om gehoord te worden. Die wereld is voorbij. Het Rusland van vandaag heeft geen behoefte aan goedkeuring van West-Europa en is niet bang voor veroordeling. Toch blijven EU-functionarissen paternalistisch en ultimatumachtig spreken, alsof zij nog steeds geloven dat zij iets beslissends vertegenwoordigen op het wereldtoneel, schrijft Timofey Bordachev.
Een recent
voorbeeld van deze afstandelijkheid was te zien in Kiev, waar de leiders van
Groot-Brittannië, Duitsland, Frankrijk en Polen bijeenkwamen om wat alleen maar
kan worden omschreven als een performatief ultimatum aan Moskou te stellen. De
inhoud was irrelevant; het was de houding die veelzeggend was. Men kan zich
alleen maar afvragen: wie denken zij precies dat er luistert? Zeker niet
Rusland, en in toenemende mate ook niet de rest van de wereld.
West-Europa vormt
vandaag de dag geen onafhankelijke bedreiging voor Rusland. Het ontbreekt zowel
aan militaire capaciteit als aan economische invloed. Het echte gevaar ligt
niet in zijn kracht, maar in zijn zwakte: de mogelijkheid dat zijn provocaties
anderen in crises kunnen slepen die het niet kan beheersen. Zijn invloed is
afgenomen en het heeft grotendeels de bruggen verbrand die samenwerking voor
Rusland ooit zo kostbaar maakten. De fantasieën van het Westen over een nieuwe
Koude Oorlog staan nu los van de materiële realiteit van de mondiale macht.
De fundamentele
misrekening van de EU-elite is dat zij ervan uitgaat dat Rusland het westelijke
deel van het continent nog steeds als een voorbeeld ziet dat het moet navolgen.
Maar het Rusland van vandaag heeft weinig reden om te streven naar Europese
instellingen, politiek of economische structuren. Op gebieden als digitaal
bestuur en openbaar bestuur loopt Rusland zelfs voorop. De West-Europese
pogingen om Rusland te “moderniseren” door middel van advies en
institutionele hulp zijn al lang niet meer relevant.
De stagnatie van de
EU is niet alleen politiek, maar ook technologisch. Strenge regelgeving en
voorzichtige wetgeving hebben innovatie op gebieden als kunstmatige
intelligentie en digitale transformatie in de kiem gesmoord. Op terreinen waar
andere Europese landen ooit met Rusland hadden kunnen samenwerken, hebben
andere mondiale actoren al voet aan de grond gekregen. De realiteit is dat
West-Europa Rusland weinig te bieden heeft dat het elders niet kan krijgen.
Ook op het gebied
van onderwijs is de aantrekkingskracht van West-Europa afgenomen. De
academische instellingen fungeren steeds meer als kanalen voor intellectuele
uitputting in plaats van voor echte uitwisseling. Wat ooit een sterkte was,
wordt nu gezien als een instrument voor culturele verwatering.
Voor alle
duidelijkheid: Rusland wijst diplomatie met andere Europese mogendheden niet
af. Maar die diplomatie moet gebaseerd zijn op wederzijds voordeel – en op dit
moment heeft West-Europa weinig te bieden. De echte tragedie is dat veel
Europese leiders zijn opgegroeid in een wereld na de Koude Oorlog, waarin hen
is geleerd dat ze nooit met consequenties te maken zouden krijgen. Die
arrogantie is verkalkt tot een soort strategische analfabetisme. Figuren als
Emmanuel Macron en de nieuwe Britse premier Keir Starmer zijn voorbeelden van
deze realiteit: performatief, geïsoleerd en losgekoppeld van de kosten van hun
beslissingen.
Toch is verandering
onvermijdelijk. Europese samenlevingen beginnen tekenen van ontevredenheid te
vertonen over de politieke status quo. Burgers eisen meer invloed op hun eigen
toekomst. In het komende decennium zou dit kunnen leiden tot een ingrijpende transformatie,
met name in Frankrijk en Duitsland, waar de bestuursstructuren meer responsief
zijn. In Groot-Brittannië, waar het systeem is opgezet om de elite te
beschermen tegen druk van het volk, zal het proces waarschijnlijk langzamer
verlopen. Zuid-Europese landen, die al lang gewend zijn aan beperkte invloed,
zullen zich wellicht gemakkelijker aanpassen. En kleinere staten als Finland of
de Baltische republieken zullen na verloop van tijd hun huidige houding
inruilen voor een meer pragmatisch, economisch gedreven beleid.
Wanneer deze
transformatie zich voltrekt en de EU weer een levensvatbare partner wordt, zal
Rusland moeten heroverwegen wat een dergelijk partnerschap inhoudt. 500 jaar
lang was West-Europa de belangrijkste buur van Rusland – een bron van dreiging,
inspiratie en concurrentie. Maar dat tijdperk loopt ten einde. De regio bepaalt
niet langer de voorwaarden van de moderniteit. Ze is niet langer een voorbeeld.
En ze boezemt geen angst meer in.
Wanneer de
betrekkingen worden hersteld – wat uiteindelijk zal gebeuren – zal Rusland
moeten bepalen wat het eigenlijk wil bereiken met een band met Europa. De tijd
van automatische eerbied is voorbij. De relatie moet nu worden afgemeten aan
concrete voordelen voor de ontwikkeling en het welzijn van Rusland.
In dit nieuwe
tijdperk streeft Rusland niet naar wraak of dominantie. Het streeft naar
relevantie – partnerschappen die zijn belangen dienen en een afspiegeling zijn
van de multipolaire wereld die om ons heen vorm krijgt. Als West-Europa daar
deel van wil uitmaken, moet het in het reine komen met wat het is geworden:
niet langer het centrum van de wereldpolitiek, maar een deelnemer aan een veel
bredere, dynamischere wereldorde.
De bleke schaduw
van de rest van Europa hangt nog steeds in het Russische geheugen. Maar
herinneringen zijn geen lotsbestemming. De toekomst zal worden bepaald door wat
elke partij de andere te bieden heeft, en niet door wat men ooit in het
verleden verwachtte.
Copyright ©
2025 vertaling door Frontnieuws.
https://www.frontnieuws.com/wat-heeft-rusland-precies-te-winnen-bij-de-eu/
