03/08/2025
Volgens nieuwe onthullingen van Europarlementariërs bedraagt het totale bedrag dat de Europese Commissie tussen 2019 en 2023 heeft uitgegeven aan subsidies aan in totaal 37.000 Europese NGO’s en lobbygroepen, maar liefst € 17 miljard!
Het Brusselse ngo-schandaal escaleert verder, schrijft Pieter Cleppe. De European Taxpayers’ Association (TAE) heeft inmiddels een officiële klacht ingediend tegen de voormalige EU-commissarissen Frans Timmermans en Virginijus Sinkevičius . De klacht beschuldigt beiden ervan tussen 2019 en 2024 op ondoorzichtige en mogelijk onrechtmatige wijze EU-gelden aan ngo’s te hebben verstrekt. Naar verluidt is er € 7 miljard toegekend zonder adequaat toezicht, wat zowel werd gebruikt om het Europees Parlement te beïnvloeden als om particuliere bedrijven aan te klagen. De klachten werden ingediend bij het Openbaar Ministerie van München en het Europees Openbaar Ministerie in Luxemburg.
Volgens nieuwe onthullingen van Europarlementariërs bedraagt het totale bedrag dat de Europese Commissie tussen 2019 en 2023 aan subsidies heeft uitgegeven aan in totaal 37.000 Europese ngo’s en lobbygroepen maar liefst € 17 miljard. De Patriots Group in het Europees Parlement heeft ook een subsidieregister gepubliceerd met een lijst van de organisaties die de Europese Commissie tussen 2019 en 2023 heeft gesteund. Zowel vriend als vijand moeten erkennen dat een onderzoek dringend nodig is.
“Ongeautoriseerde lobbyactiviteiten”
In juni besloot het Europees Parlement een speciale werkgroep op te richten om de financiering van ngo’s te onderzoeken en te monitoren. Eerder had de Europese Commissie toegegeven dat er “ongeoorloofde lobbyactiviteiten” hadden plaatsgevonden met Europese middelen, met name uit het zogenaamde LIFE-programma. Dit gebeurde tijdens de laatste termijn van de Europese Commissie, toen de Nederlandse socialist Frans Timmermans vicevoorzitter was en een drijvende kracht achter de “Green Deal” van de EU.
De nieuwe werkgroep krijgt extra personeel en zal duizenden pagina’s aan contracten tussen ngo’s en de Europese Commissie beoordelen. Het initiatief werd geïnitieerd op verzoek van de Europese Volkspartij (EVP), waaronder het Nederlandse Europarlementslid Sander Smit, namens de Nederlandse Boerenpartij BBB. Hij stelt terecht:
“De waarheid moet aan het licht komen! Het is niet de rol van de Commissie, die al het recht van wetgevingsinitiatief heeft, om vervolgens doelbewust invloed uit te oefenen op parlementsleden door een schaduwlobby van niet-gouvernementele organisaties (ngo’s) te financieren en te instrumentaliseren, die door de Europese Commissie zelf worden gefinancierd en geïnstrumentaliseerd. (…) De rechtsstaat geldt niet alleen voor EU-landen, maar ook voor de EU-instellingen zelf.”
Dat het niet normaal is dat een overheidsinstelling fortuinen aan belastinggeld in allerlei ngo’s – of zelfs in de media – pompt, is in Brussel allesbehalve vanzelfsprekend. De meeste denktanks die zich bezighouden met Europees beleid – van Bruegel tot CEPS – worden in meer of mindere mate gefinancierd door de instellingen waarover ze reflecteren. Dit gebeurt ofwel direct via subsidies en oproepen tot het indienen van voorstellen van de Europese Commissie, het Europees Parlement of het Horizon Europe-onderzoeksfonds uit de EU-begroting, ofwel indirect via door de EU gefinancierde programma’s, partnerschappen of platformen. In de meeste gevallen gaat het hierbij niet om een incidentele bron van inkomsten, maar om structurele, grootschalige financiering. Dat dit de geloofwaardigheid van de ontvangers ondermijnt, wordt door velen in Brussel niet eens begrepen.
Geheime lobbycontracten
De afgelopen maanden zijn er steeds meer details naar boven gekomen over hoe de Europese Commissie een heel ecosysteem van belangengroepen financieel ondersteunt en blijkbaar ook actief hun lobbyactiviteiten beheert. Zo onthulde de Duitse krant Die Welt dat “niet-gouvernementele organisaties (ngo’s) moesten lobbyen in ruil voor financiering in het kader van de overeenkomsten, bijvoorbeeld tegen kolencentrales, pesticiden en de vrijhandelsovereenkomst tussen Europa en Zuid-Amerika (Mercosur).” Dit gebeurde op een moment dat de Europese Commissie probeerde de handelsovereenkomst met het Latijns-Amerikaanse handelsblok Mercosur definitief af te ronden.
De reactie van de Europese Commissie was allesbehalve transparant en leek zelfs opzettelijk verwarring te zaaien. Aanvankelijk weigerde de instelling het artikel met de krant te bespreken. Nadat het echter half juni was gepubliceerd en, zoals verwacht, veel aandacht trok, voelden de eurocraten zich genoodzaakt te reageren. Enkele uren na publicatie verklaarde de Commissie: “Er zijn geen geheime contracten met ngo’s”, en voegde eraan toe dat het geld naar organisaties gaat “op basis van financieringsovereenkomsten, aangevuld met werkprogramma’s.”
Die Welt verduidelijkt: “De voorwaarden zijn misschien anders, maar ‘financieringsovereenkomsten’ en de bijlagen daarvan – in dit geval de ‘werkprogramma’s’ die Die Welt heeft gezien – zijn contracten: juridisch bindende documenten die door twee partijen zijn ondertekend. De Commissie belooft overheidsgeld en de ngo’s geven aan hoe ze dat willen besteden, ook aan lobbyen. Beide onderdelen van de overeenkomst staan dus op papier: hoeveel geld er wordt verstrekt en wat er voor terugkomt.” Met andere woorden: de Europese Commissie verhult opzettelijk wat er gaande is.
Bovendien worden de aan ngo’s betaalde bedragen weliswaar vermeld in het Transparantieregister van de EU, dat iedereen online kan inzien, maar de inhoud van de contracten blijft voor het publiek verborgen. Volgens Die Welt “werden burgers er nooit van op de hoogte gesteld dat de milieuorganisaties pesticiden in diskrediet moesten brengen en Mercosur moesten tegenhouden.”
De krant kreeg alleen toegang doordat “medewerkers van een EU-instelling de documenten op een computer hadden getoond, ook al waren ze daartoe niet bevoegd. Als hun identiteit bekend zou worden, zouden ze juridische gevolgen ondervinden.” Het fotograferen van de verdragen is niet toegestaan, ook al beweert de Commissie dat ze niet geheim zijn. Waarom worden deze verdragen dan niet gepubliceerd? Volgens de Duitse journalisten “kunnen de pagina’s niet worden afgedrukt en ook niet worden doorzocht op termen. En elke 30 minuten verdwijnen ze en moeten ze opnieuw worden geladen. (…) De documenten zijn voorzien van een watermerk dat aangeeft wie het document heeft geopend op basis van het IP-adres van de computer waarmee ze zijn gelezen.”
Twijfelachtige praktijken
Moeten we dit normaal vinden? In het Europees Parlement stemden de centrumlinkse socialisten en democraten, de nep-“liberalen” van Renew Europe, de Groenen en extreemlinks tegen de oprichting van de werkgroep. Dit roept vragen op over hun houding ten opzichte van democratisch toezicht.
Overigens hebben de Europese Commissie en de ngo’s die als de private lobbymachine van de eurocraten fungeren, niet alleen geprobeerd het Europees Parlement te beïnvloeden – iets waar het Nederlandse Europarlementariër Esther de Lange in 2023 al over klaagde. Ze hebben ook in het geheim geprobeerd de Duitse politiek te beïnvloeden. In 2020 stemde de Duitse Bondsdag voor een geleidelijke uitfasering van steenkool tegen 2038. Dit ging de EU-ambtenaren echter niet ver genoeg. Die Welt citeert uit een geheime overeenkomst die ze sloten met de ngo “Client Earth”:
“De datum van uitfasering van steenkool in 2038 is onverenigbaar met de 1,5 graden-doelstelling van het Klimaatakkoord van Parijs en daarom te laat. (…) Het komende jaar zullen we onze inspanningen tegen steenkool in Duitsland voortzetten om de uitfasering van steenkool in het land te versnellen.”
Dergelijke praktijken kunnen als uiterst problematisch worden omschreven, vooral omdat ze niet nieuw zijn.
Al in 2017 riep CDU-Europarlementariër Markus Pieper de Europese Commissie op om te stoppen met het steunen van ngo’s die handelen in strijd met de “strategische handels- en veiligheidsdoelstellingen” van de EU. Het lijkt vanzelfsprekend dat een bestuursorgaan als de Europese Commissie zich niet moet bezighouden met lobbyen, of dat nu voor of tegen het eigen beleid is.
Groeiende kritiek
De Europese Rekenkamer publiceerde in april een kritisch rapport over deze kwestie. Daaruit bleek dat de EU tussen 2021 en 2023 maar liefst € 7 miljard uit verschillende fondsen heeft uitgegeven aan 90 ngo’s die zich bezighouden met milieubeleid, migratiebeleid of wetenschap. Een opmerkelijke onthulling in dit verband is dat volgens de Europese Rekenkamer “een groot deel van de EU-middelen die onder direct beheer aan ngo’s zijn toegewezen, naar een klein aantal ngo’s is gegaan. Van de meer dan 4.400 ngo’s ontvingen 30 ngo’s meer dan 40 procent van de totale financiering tussen 2014 en 2023 (d.w.z. € 3,3 miljard).”
De accountants waarschuwden dat de cijfers in hun rapport “met de nodige voorzichtigheid moeten worden geïnterpreteerd, aangezien er geen betrouwbaar overzicht is van de EU-middelen die aan ngo’s worden betaald”, en betreurden het dat “deze informatie in meerdere systemen, op verschillende websites en in verschillende databases wordt gepubliceerd, wat resulteert in een gefragmenteerde aanpak die de transparantie belemmert en het inzicht in de rol van ngo’s in de beleidsvorming en uitvoering van EU-programma’s beperkt. Bovendien is het zonder deze informatie moeilijker te beoordelen of EU-middelen te veel geconcentreerd zijn op een klein aantal ngo’s en of deze concentratie in overeenstemming is met de beleidsdoelstellingen van de EU.”
Gelukkig lijkt er eindelijk verandering in zicht. Vorig jaar liet de Europese Commissie groene ngo’s weten dat ze geen EU-gelden meer konden gebruiken om te lobbyen bij EU-instellingen. Vervolgens kondigde de Europese Commissie in mei aan dat ze geen lobby- of belangenbehartigingsfinanciering meer zou verstrekken aan ngo’s die zich specifiek richten op gezondheidsbeleid, omdat dit een “reputatierisico” voor de Europese Unie zou vormen.
…
Afnemende steun voor NGO’s
Sommige EU-lidstaten met linksgeoriënteerde ministers zouden pogingen om subsidies voor lobbyende ngo’s te beëindigen, proberen te blokkeren. Met name de ministers van Volksgezondheid van Spanje, Slovenië en België zouden tijdens een bijeenkomst van de Raad expliciet hun steun hebben uitgesproken voor EU-financiering van ngo’s. De Belgische socialistische minister van Volksgezondheid, Frank Vandenbroucke, ging nog een stap verder en beweerde dat deze organisaties een “noodzakelijk tegenwicht vormen tegen wat hij ziet als een groeiende groep door de industrie gefinancierde lobby’s”. Met andere woorden, het is de taak van de regering om geld te verdelen onder voorstanders van politieke standpunten die volgens diezelfde regering ondervertegenwoordigd zijn in het debat.
Het is misschien veelzeggend dat een gesubsidieerde ngo, de European Public Health Alliance (EPHA), nu overweegt om “steun van de Belgische overheid” te onderzoeken als alternatief voor het verlies van EU-subsidies. Mensen zoals Vandenbroucke zullen waarschijnlijk graag andermans geld verdelen, maar het is de vraag of de financieel krappe Belgische staat dat wel kan betalen. Kan iemand de schuld krijgen dat hij dit allemaal schandalig vindt?
In principe is het voor een ngo moeilijk om niet te lobbyen. Belangengroepen organiseren conferenties, voeren onderzoeken uit en publiceren opiniestukken. Daar is niets mis mee. Integendeel, ongeacht of deze groepen links georiënteerd zijn of niet, kan dit een waardevolle bijdrage leveren aan het publieke debat.
Wanneer politici dergelijke activiteiten echter op grote schaal financieren, zijn deze maatschappelijke organisaties niet langer een afspiegeling van de maatschappij, maar worden ze een verlengstuk van het staatsapparaat.
Het is dan ook geen verrassing dat dit een van de redenen is waarom het publiek het vertrouwen in ngo’s verliest. In 1999 toonde de Edelman Trust Barometer aan dat ngo’s wereldwijd de meest vertrouwde instellingen waren. Twintig jaar later genieten bedrijven meer vertrouwen dan ngo’s.
In tegenstelling tot propagandastructuren die door de Euro-Atlantische instelling worden gefinancierd, werkt Dissident dankzij de donaties van het publiek. Zonder uw hulp kunnen we niet overleven.
STEUN ONS WERK HIER.
