Door Jan van Rossum
Heel mijn leven is, als ik er zo op terug kijk, niets anders dan een
bewust wordings proces. Dat nog steeds doorgaat. Bewustwording in ‘zijn’ wel te
verstaan. Dit ‘zijn’ is stil en roerloos, niet aangeraakt door willen en
moeten, vermeend doen of laten. Het is mijn thuis.
Van hieruit ontvouwt zich de wereld, tijd en ruimte. Alles wordt gedaan vanuit
zichzelf en door zichzelf. Er is niet een iemand of een persoon die iets doet,
want de zogenaamde persoon wordt zelf gedaan. Ik doe niets. “Door niets te
doen, blijft niets ongedaan” luidt een bekende tao spreuk. En zo is het.
Want sinds wanneer moet ik mijn best doen om mijn hart te doen kloppen, mijn
bloed te laten stromen, mijn eten te verteren of zelfs maar een kopje op te
pakken? Ook het denken doet zichzelf, zich echt niet storend aan wat ik zou
willen denken of waaraan ik niet zou willen denken.
Het ‘zijn’ tot thuishaven maken is wat mij betreft alles waar het in het leven
om draait. Daar moet wel je onverdeelde aandacht naar uitgaan, anders ontglipt
het je. Voordat je er erg in hebt word je eruit geslingerd om in een achtbaan
van niet te stoppen gedachten en gevoelens terecht te komen.
Dit betekent echter niet dat een zich op de voorgrond springend ‘verschijnsel’
zoals een emotie je vijand is. Iets wat er niet zou mogen zijn. Als je alles
wat zich aan je voordoet als een ‘verschijnsel’ (een object in je bewustzijn)
kunt zien, dan wordt het je vriend die je helpt je weg naar huis terug te
vinden. Aangezien alles wat zich voordoet uit één en dezelfde bron voortkomt,
kan het niet anders zijn dan dat het als richtingaanwijzer naar huis fungeert.
Wat je ook ervaart: bezorgdheid, woede, angst, pijn, verlating, verdriet etc.,
als het doorleefd en doorvoeld wordt, zal het na zijn pakketje bezorgd te
hebben spoedig huiswaarts keren.
De sleutel om bij bewustzijn te blijven en dit ook daadwerkelijk te realiseren,
is te zien dat alles uit bewustzijn voortkomt en geen enkele intentie of
vermogen in zich heeft om ‘zijn’ te schaden. Wat je draagt is het ‘zijn’ zonder
meer. Het onveranderlijke waaruit het veranderlijke en tijdelijke ontspringt.
Voordat je je identificeert met ik ben dit of dat en zus of zo, ben je. Als
pure aanwezigheid. Onaantastbaar (on)bewust-zijn.
Ik zie mijn leven als een ‘zijnsproces’ van onbewust bewustzijn naar
bewust bewustzijn. Alle gradaties die er tussen liggen zal ik moeten belopen,
stap voor stap. De illusie een afgescheiden individu te zijn doorzien is één
ding, dit inzicht in mijn leven integreren en uitdragen is een ander ding. Maar
niets kan mij er van weerhouden alles te omarmen wat er te omarmen valt,
inclusief dat wat ik niet kan of wil omarmen. Al wat er speelt, speelt zich
immers af in mij en ik ben groot genoeg om het allemaal te omvatten.
Wat ik ben blijft onaangetast, stralend, inwaarts verzinkend en uitwaarts
uitstralend. Het mysterie dat zichzelf zowel onthult als verhult.
In mijn boek: “Je bent niet wat je denkt” (Samsara, 2005) heb ik een
gedicht van Rumi geplaatst dat ik hier graag nog een keer wil aanhalen, omdat
het de strekking van dit stukje zo goed weergeeft.
Het gastenhuis
Dit menszijn is een soort herberg:
elke dag weer een nieuw bezoek.
Een vreugde, een depressie, een benauwdheid;
een flits van inzicht komt
als een onverwachte gast. Verwelkom ze, ontvang ze allemaal gastvrij!
Zelfs als er een menigte verdrietigheden binnenkomt
die met geweld je hele huisraad kort en klein slaat,
behandel dan elke gast toch met eerbied.
Misschien komt hij de hele boel ontruimen
om plaats te maken voor een nieuwe mogelijkheid.
De donkere gedaante, schaamte, het venijn,
ontmoet ze bij de voordeur met een brede grijns
en vraag hen om erbij te komen zitten.
Wees blij met iedereen die langs komt.
Ze zijn je stuk voor stuk gestuurd van gene zijde
om jou als raadgevers te dienen.
Bron: https://www.janvanrossum.nl/?p=191
Het
boek “Je bent niet wat je denkt”
“Je bent
niet wat je denkt: van denkbeeldige verdichting naar
alledaagse verlichting” gaat over ontwaken in je ware natuur. Dat is niet wat je
denkt, maar dat wat je bent. Wat wil zeggen dat je nu in een droom leeft. De
droom van de persoon.
De inhoud is voor het overgrote deel
in de vorm van dialogen, allemaal opgenomen in 2002 tijdens
nondualiteit-bijeenkomsten. Deze vorm van vraag en antwoord is een ultieme methode
om beetje bij beetje tot volledig begrijpen te komen en het onvermijdelijke in
jezelf te realiseren – los van de setting waarin de dialogen plaatsvonden,
omdat ‘waarheid’ noch aan tijd, noch aan omstandigheden gebonden is.
Voorafgaand aan de dialogen zijn er
enkele inleidende hoofdstukken. Zij dienen als een soort handleiding voor de
rest van het boek. “Je bent niet wat je denkt” is geschikt voor iedereen die
het pad van zelfonderzoek bewandelen, in welke fase je je ook bevindt. En
herkenning kan onbelemmerd samengaan met verdieping. Er is tevens een voorwoord
van mijn voormalige advaita-leraar Hans Laurentius.
Het boek is voorjaar 2005 bij Samsara verschenen.
ISBN 9789077228289
Jan
Kersschot recenseerde
het boek in Inzicht van mei 2005. Voor de tekst klik op recensies op de site van Samsara
In het internet tijdschrift Amigo (niet
meer in de lucht) no. 10: “de
zin van zijn” verscheen een interview met Jan van Ilse
Beumer. Te lezen onderaan navigatiebalk ‘Interview’ (pages)
Een fragment uit het boek:
Verlichting
Verlichting
of de hoogste realiteit kun je niet bereiken. Voor ons denkvermogen is dat
onmogelijk te aanvaarden, omdat het denken altijd iets wil bereiken. Het kan
niet anders functioneren dan zo. Op het moment dat het denken lucht krijgt van
het bestaan van zoiets als verlichting – of wat voor toestand ook die daaraan
appelleert – kan het dat niet anders zien dan een te bereiken doel. Het streeft
ernaar deze ‘toestand’ te vatten, te begrijpen, te doorgronden en er één mee te
worden.
Het
denken zal alles proberen om verlicht te worden en vraagt zich steeds af: ben
ik er al? Gezien vanuit de denklogica is dat helemaal terecht. Immers, als er
ergens iets te halen valt wat waardevol lijkt, wat is er dan tegen om daar
moeite voor te doen of voor te vechten?
Maar
wat het denken niet zien kan is dat verlichting – de realiteit – aan elke
ervaring, elke gedachte, elk verschijnsel voorafgaat. Het is dus niet te
bereiken. Je kunt er niet naartoe werken, op welke manier dan ook. Het is er
al. De realiteit is hier en nu en gaat vooraf aan alles wat zich aan je
voordoet op elk willekeurig moment. Zij is onpeilbaar en ondefinieerbaar, is
nooit begonnen en zal nooit eindigen.
Zij
is eenvoud. En: zij is wat jij bent. Volledig, zonder begrippen en daardoor
voorafgaand en voorbijgaand aan elke begripstegenstelling. Het denken ziet dit
niet, omdat het bestaat uit concepten. Zonder concepten geen denken. Pas als er
concepten zijn, als er een hier en een daar is, een middelpunt en een omgeving,
een gisteren en een morgen, dan functioneert het denken.
De
realiteit, dat wat is, omgeeft het denken. Zij rust in zichzelf als de
ongeopenbaarde waarheid. Waarheid is zoals de stilte die aan de muziek
voorafgaat, die tussen de klanken doorklinkt en die er nog steeds is als het
harmonieorkest naar huis is. Hoeveel tonen er ook klinken, de stilte wordt er
nooit door aangetast.
Zo
ben jij ook als waarheid altijd aanwezig, ononderbroken. Verschijnselen komen
en gaan, gedachten vallen je in en lossen weer op, gevoelens verschijnen en
verdwijnen, situaties doen zich voor en veranderen, het hele dagelijkse leven
trekt voorbij – en ondertussen ben jij er, onveranderlijk aanwezig als datgene
wat kent. En zelfs dat ben je niet. Jij bent noch de waarnemer, noch de kenner,
noch de toeschouwer. Jij bent het kennen zelf, waarneming zelf, het zien zelf
ben jij. En het zien sluit niets uit. Het zien zelf is oneindig en niet gelijk
aan de ziener, maar sluit de ziener niet uit. Het zien zelf is oneindig en niet
gelijk aan het denken, maar sluit het denken niet uit. Het zien zelf is oneindig en niet gelijk aan
gevoelens, ervaringen en situaties, maar sluit ze geen van alle uit.
Daarom
heeft het geen enkele zin om je terug te trekken uit de wereld of via meditatie
te proberen te ontsnappen aan je gedachten. Deze beweging levert alleen maar
weer extra mentale projecten op: o, ben ik al onthecht? Het denken zal zich
proberen te bekwamen in het loslaten van dagelijkse gebeurtenissen en materiële
zaken. Het zal het sociale leven en menselijke relaties minderwaardig achten.
En het zal oefenen om spiritueler te worden. Maar dit zal alleen maar verder
weg voeren van ontspanning en vreugde.
Omarm
het denken in je hele bestaan, omarm het sociale leven in je hele bestaan,
omarm de materie in je hele bestaan. Ga niet op zoek naar een of ander hoger
plan terwijl je wat hier en nu aanwezig is probeert te ontkennen. Wees je juist
bewust van alles wat hier en nu aanwezig is – in jou. Jij als waarheid en
realiteit, voorafgaand aan al die dingen. Jij als vreugde, die al dit doordringt.
Bron: https://www.janvanrossum.nl/?page_id=26
Praktische
oefeningen
Uitzoomen
Als
individu ga je ervan uit dat er miljarden afzonderlijke individuen zijn met een
eigen wil. Omdat je denkt afgescheiden van het geheel te zijn probeer je zoveel
mogelijk controle over dat geheel uit te oefenen. Dat is onze ‘normale’
toestand van ingezoomd zijn. Het is echter een optische illusie.
Als je
gevraagd wordt hoe het zit met de zon en de aarde, dan kan je zeggen “Ik zie
dat de zon om de aarde draait”. Immers, je ziet het vanaf deze plek op de aarde
zelf. Maar als je uitzoomt naar een ‘plek’ waar je de aarde en de zon allebei
tegelijkertijd van een afstand kan waarnemen, dan zie je dat de aarde om de zon
heen draait.
Zo kun
je uitgezoomd zien dat alles en iedereen aangestuurd wordt door één bewustzijn
waarin er geen plaats is voor keuze, controle of vrije wil.
Het wegkijken van het nu creëert
tijd (en dualiteit)
Alles
wat in jouw bewustzijn verschijnt (een herinnering, een waarneming, een
ervaring, een gevoel etc.) wordt vertaald in een gedachte. Deze gedachten
blijven komen en gaan. Wanneer de aandacht zich richt op een gedachte kijk je
weg van de directe nu-ervaring. Dit wegkijken
is een subtiele beweging en ontstaat zonder oorzaak. Het is niet iets wat jij
doet. Het zien van dit wegkijken brengt de
aandacht voortdurend terug in de directe nu-ervaring. In deze nu-ervaring
is er geen tijd, ruimte, waarneming of een persoon. Er is geen enkel probleem.
Wanneer je hiermee gaat experimenteren zul je zien dat je vanuit deze tijdsloze
ervaring (er is zelfs geennu) een gewoon leven kunt
leiden. Alles gaat vanzelf. Is dat niet eenvoudig?
Tegenwoordigheid
De nu-ervaring
is te herkennen aan een heldere tegenwoordigheid. Zoek een
klok die in een rustig en een gelijkmatig ritme tikt. Het helpt ook wanneer de
klok een een-tonig geluid maakt.
Wanneer
je deze klok hoort tikken klinkt de ‘tik’ in het moment net iets levendiger dan
de ‘tik’ in de herinnering of de ‘tik’ die nog komen gaat in de verbeelding. De
‘tik’ in het moment heeft een heldere kwaliteit van ‘tegenwoordigheid’. Deze
‘tegenwoordigheid’ is de kern van de nu-ervaring. Wanneer jij
voortdurend in deze ‘tegenwoordigheid’ verblijft is er geen ‘jij’ meer. Deze
‘tegenwoordigheid’ is er elk moment en is de werkelijke stilte. Ervaren is nu.
In het moment zijn betekent waarnemen wat er hier en nu gebeurt. Het herinneren
van een ervaring creëert het idee van tijd (een persoon en een wereld) . Tijd
ontstaat in het bewegen van het bewustzijn.
Behalve
het tikken van de klok neem je ook allerlei andere geluiden en beelden waar. Ze
dringen ook je bewustzijn binnen, zonder dat je daarom vraagt. De focus van de
waarneming zal daarom steeds veranderen. Merk bijvoorbeeld ook op dat er
aandacht naar je gedachten en gevoelens gaat. Laat ze er gewoon zijn en laat
het wisselen van de focus van de aandacht zijn gang gaan. Alle waarnemingen
zijn in eerste instantie sensaties in je lichaam. Als je goed kijkt is je
lichaam zelf ook een sensatie.
·
vragen: waar in de ervaring vind je tijd? En
waar is het begin of eind van het nu?
·
opdracht: neem een herinnering in je bewustzijn
·
vraag: is de situatie van deze herinnering
daadwerkelijk Nu of is het een beeld of gevoel in het
Nu?
·
vraag: is er een ‘jij’ in de herinnering of
maakt de ‘jij’ onderdeel uit van deze herinnering?
Alles is cyclisch en het onveranderlijke ben jij
Alle
materie gaat fases door van geboorte, groei, afbraak en verval. Dit is de
stroom van het materiele leven. Zelfs een gepansterde deur van roestvrij staal
vergaat eens. Bekijk alles gedurende de dag eens door de filters ‘geboorte en
groei’ en ‘verval en vergaan’. Een verwelkte bloem langs de kant van de weg is
‘verval en vergaan’, een kind spelend met een bal is ‘geboorte en groei’, de
roest aan een auto is ‘verval en vergaan’, een sterke plant met een mooie bloem
is ….. Laat al deze informatie door je hart gaan en voel de verschillende
kwaliteiten van je observaties.
Meditatief-zijn
Mediteer
op dit: “Ik
ben niet het fysieke lichaam, gevoelens, emoties, het denken en alle mentale
voorstellingen. Ik ben oorspronkelijk oorzaakloos universeel bewustzijn, niet
beinvloedbaar door wat er aan objecten in verschijnt”
Alles
wat zich voordoet als jij kun je niet zijn. Omdat het in je verschijnt en weer
verdwijnt. Herken dat je geen object bent, maar het waarnemen ervan. Blijf daar
….. blijf daar ……….
Leven als nondualiteit
Ga eens
een kwartier zitten in een omgeving waar je niet verwacht te worden gestoord
door anderen of door dringende taken. Gebeurt er desondanks iets dat je als
storing ervaart – is dat dan werkelijk of niet? En als het werkelijk is, wordt
je werkelijkheid daar dan door gestoord?
Kijk
eens naar iets dat je lelijk vindt en breng het met niets anders in verband: is
dat iets na 5 minuten nog zo ‘lelijk’ als je het eerst vond? Kun je nog zien
wat ‘lelijkheid’ is?
Kijk
dan nu eens naar je ‘ik’ zonder het in verband te brengen met iets anders.
Ga
opnieuw een kwartier zitten op een rustige plaats waar je niet gestoord wordt.
Ga na wat er op je lijstje staat van van je wilt wat er gebeurt en wat je juist
niet wilt. Het is handig dat eerst even op te schrijven. Leg dan de lijst opzij
met de houding dat het er in de komen 10 minuten volstrekt niet toe doet of er
wel of niet gebeurt wat er op je lijst staat. Ervaar zo je situatie.
Zit een
paar minuten op je gemak. Vraag je af wáár je ziet wat je ziet. Kun je met
zekerheid zeggen of dat ‘buiten’ of ‘binnen in jezelf ‘ is? Stel jezelf na een
paar minuten de vraag waar jij dan bent en kijk of dat verschilt met waar je
alles ziet.
Ik
ervaar geen plezier, plezier pleziert, pijn pijnt, angst angst, verveling
verveelt, opwinding windt op, blijheid blijt, probleem probleemt. Einde verhaal.
Overweeg
één voor één de volgende vragen:
·
Gaat het in mijn leven ooit anders dan hoe het
gaat?
·
Kan ik anders doen dan zoals het gaat? En hoe
gaat dat dan?
·
Zou ik ooit iets anders kunnen meemaken dan
ervaringen ervaren?
·
Wat ben ik dan? Hoe weet ik dat?
Als je doel is het leven te ervaren (kun je een ander
doel hebben?) kun je iedere seconde bezig zijn met een liefhebberij de nooit
gaat vervelen. Die liefhebberij leid je naar wat de wijzen als het hoogste
aanbevelen, verblijven in open gewaar zijn en spontaan mededogen. Volledig
bewust te zijn, een bewustzijn dat zich in niets onderscheidt van de
werkelijkheid zelf. Dat is een experiment dat je kunt blijven doen …
© 2024 Jan van Rossum.
