Beeld EPA
1 april 2022
Sébastien Gillard
"Als een presidentskandidaat de macht van miljardairs ter discussie
wil stellen, zal de hele pers hem de mond snoeren." Onderzoeksjournalist
Jean-Baptiste Rivoire schrikt er niet voor terug de banden tussen de oligarchen
van grote mediabedrijven en de Franse presidenten aan de kaak te stellen.
Jean-Baptiste
Rivoire is onderzoeksjournalist. Hij werkte lange tijd voor Canal+ maar verliet
de zender toen Vincent Bolloré het roer overnam. Begin 2022, een paar maanden
voor de presidentsverkiezingen, publiceerde Rivoire het boek 'L'Élysée (et les oligarques) contre
l'info', gewijd aan de banden tussen de
miljardair-eigenaars van de mediabedrijven en de opeenvolgende presidenten van
de Franse Republiek.
Welke conclusies trekt u in de aanloop naar de presidentsverkiezingen?
Jean-Baptiste Rivoire. Gedurende
15 jaar hebben Franse politici toegestaan dat een handvol miljardairs de
controle over de belangrijkste Franse media overnam: Paris-Match, Le Journal du
dimanche, de radiozender Europa 1, enz. Dat is gevaarlijk, omdat een paar miljardairs 95% van de
private pers in handen hebben. In de meeste gevallen willen ze deze media
controleren voor politieke beïnvloeding of propaganda. Franse politici bevinden
zich vervolgens in een zeer kwetsbare positie omdat zij, als ze willen dat de
pers over hun kandidatuur en hun politieke project spreekt, verplicht zijn zich
tegenover die pers netjes te gedragen.
Sarkozy's kandidatuur werd gesteund door 5 of 6 grote miljardairs die de
media in handen hadden. Hollande zag zich genoodzaakt de baas van TF1, Martin
Bouygues (zie kader), op te zoeken om zijn imago op te poetsen. Macron wordt
gesteund door de meeste van deze miljardairs. Maar als morgen een kandidaat de
macht van deze oligarchen ter discussie wil stellen, denk ik dat de hele pers
hem de mond zal snoeren en zal verhinderen dat hij wordt verkozen.
Cartoon
gepubliceerd op de nieuwssite Mediapart (copyright: Sié)
De zes miljardairs die de Franse media controleren
Bernard Arnault
Grootste fortuin van Frankrijk.
Hij bezit de dagbladen Le
Parisien, Les Echos, ...
Familie Dassault
6de grootste fortuin van Frankrijk.
Ze bezit het dagblad Le
Figaro
Xavier Niel
13de fortuin van Frankrijk.
Hij bezit de
kranten Le Monde, L’Obs, Huffpost, Télérama, Le Courrier international, ...
Vincent Bolloré
14de fortuin van Frankrijk met 7 miljard euro.
Hij bezit onder meer de tv-zenders Canal+, C-news en C8, de magazines Paris Match en
Capital, en de radiozender Europe 1.
Familie Bouygues
41ste fortuin van Frankrijk met 4,6 miljard euro.
Ze bezit de groep TF1.
Patrick Dahi
10de fortuin van Frankrijk met 11,8 miljard euro.
Hij bezit onder meer de tv-zender BFM TV, de radiozender RMC en het dagblad
Libération.
In België bestaat de indruk dat alleen Macron en de extreemrechtse
Zemmour en Le Pen presidentskandidaten zijn. Hoe verklaart u dat?
Jean-Baptiste Rivoire. De
miljardairs sturen de presidentsverkiezingen, zodat de uitkomst naar hun zin
is. Macron bevalt hen goed. De meerderheid van hen steunde hem in 2017. Bernard
Arnault (zie kader) heeft al gezegd dat hij Macron opnieuw zal steunen. Vincent
Bolloré (zie kader) is voor Eric Zemmour, maar deze laatste zal de macht van de
oligarchen niet in twijfel trekken. Zemmour wordt gefinancierd door Bolloré,
hij is zijn marionet.
De
grote mediabedrijven hebben inderdaad de neiging om bijvoorbeeld La France insoumise en haar vertegenwoordiger Jean-Luc Mélenchon, die vrij links is,
weinig aandacht te schenken. Hetzelfde geldt voor de groene kandidaten. Het
doel is om een duel in scène te zetten tussen Macron en Marine Le Pen of tussen
Macron en Eric Zemmour. Wetende dat in dat geval Macron waarschijnlijk gekozen
zal worden. Het is ondraaglijk.
Kunnen we zo nog nadenken over de verschillende keuzes voor de toekomst
van Frankrijk?
Jean-Baptiste Rivoire. De
presidentiële macht in Frankrijk is veel te groot. Men wil de aandacht van de
burgers op deze verkiezing vestigen, maar we kunnen niet stemmen op wat we
willen. We zijn verwikkeld in een duel dat ons niet noodzakelijk tevreden zal
stellen. Voor mij zijn de presidentsverkiezingen een vals onderwerp. Het feit
dat de media erover spreken en ons doen geloven dat het lot van het land erdoor
bepaald zal worden, is in mijn ogen een vorm van vergiftiging. De waarheid is
dat burgers invloed uitoefenen door hoe ze consumeren, hoe ze zich informatie,
hoe ze staken, hoe ze de planeet beschermen, hoe ze al dan niet naar de media
kijken. We zijn met miljoenen, we hebben een belangrijke rol te spelen. Eens in
de 5 jaar naar de stembus om te kiezen tussen Marine Le Pen en Emmanuel Macron
zal volgens mij niet veel veranderen.
Welke belangen hebben de grote industriëlen, afgezien van deze
verkiezingen, bij investeringen in de audiovisuele media?
Jean-Baptiste Rivoire. Zo
kunnen ze invloed uitoefenen op de publieke opinie en daarmee op de politiek.
Jean-Luc Lagardère, industrieel en mediatycoon, zei: "Voordat ik de media
in handen had, duurde het 6 maanden als ik een minister wilde spreken. Toen ik
de controle over Paris-Match en Europe 1 overnam, kon ik binnen een paar dagen een ontmoeting
met de president krijgen." Het geeft ze invloed bij politici en daardoor
kunnen ze hun beslissingen beïnvloeden.
Durven ze zo ver te gaan dat ze journalisten censureren?
Jean-Baptiste Rivoire. Uiteraard.
We zagen dat in het bijzonder bij Vincent Bolloré. Toen hij Canal+ in handen
kreeg, censureerde hij een onderzoek naar een filiaal van de bank Crédit
Mutuel, dat aan een van zijn vrienden toebehoorde en waar te veel koffers met
contant geld in omloop waren. Ook verhinderde hij de heruitzending van een
reportage over demonstraties in Togo, omdat hij contracten wilde afsluiten met
de dictator van Togo. Ze kunnen gênante informatie doen verdwijnen, informatie
in een voor hen gunstige richting duwen en tegen politici zeggen: "Als je
niet aardig tegen me bent, laat ik mijn journalisten op je los." In feite
instrumentaliseren deze mensen informatie om zaken te doen. Dat is zeer nadelig
voor de informatiestroom in Frankrijk. Vandaag heeft volgens een recente
Ipsos-enquête slechts 16% van de Fransen vertrouwen in journalisten. Dat
betekent dat journalisten door de miljardairs zodanig getemd en aangelijnd zijn
dat de overgrote meerderheid van de bevolking hen niet meer gelooft. Nieuws is
tot propaganda verworden.
Een YouTube-kanaal gewijd aan onderzoek
"We probeerden een paar maanden geleden een documentaire die de balans
opmaakt van de ambtstermijn van Macron te verkopen aan alle Franse
televisiezenders en zelfs aan platforms als Netflix. De documentaire heet 'Emmanuel, un homme d'affaires à
l'Élysée'. Alle zenders weigerden deze
kritische beoordeling van vijf jaar Macron. Er werd een oproep aan het publiek
gedaan voor crowdfunding. De eerste aflevering heet 'L'affaire Kholer', le scandale qui menace Macron, over belangenconflicten in het hart van
de staat. Ze is te zien op YouTube. Er zijn tot nu toe 1,7 miljoen views,
terwijl een programma als 'Complément d'enquête', van
de publieke omroep, een gemiddelde van 800.000 kijkers bereikt."
Hebben de gele hesjes in 2018 niet wat gewetens wakker geschud?
Jean-Baptiste Rivoire. Ten
tijde van de gele hesjes had de pers de machthebbers moeten waarschuwen voor
wat er werkelijk aan de hand was in het "Frankrijk van onderuit". Ze
had moeten waarschuwen en zeggen: “U schaft de vermogensbelasting af en belast
de brandstof van de armen zwaarder. Dat zal tot een ontploffing leiden!” Maar
omdat de pers losgekoppeld is van de realiteit, omdat ze in handen is van de
miljardairs, omdat ze getemd is, levert ze niet genoeg werk meer. Het is een
slecht idee om de thermometers en spiegels die aangeven wat er in de
samenleving gebeurt, stuk te slaan. Achteraf kunnen we altijd zeggen dat ze
slecht en gewelddadig zijn, maar het zou verstandiger zijn om naar ze te
luisteren.
Bestaan er nog publieke omroepen?
Jean-Baptiste Rivoire. De
publieke omroep is een van de weinige plaatsen waar er journalisten zijn die
hun werk goed doen en die proberen een beetje weerstand te bieden. Bij France
Télévisions (tv-zenders in handen van de staat, n.v.d.r.) werd Delphine Ernotte
in 2015 naar voren geschoven door François Hollande en co om de publieke omroep
naar zijn hand te zetten, en vervolgens naar die van Emmanuel Macron. Als
gevolg daarvan worden alle documentaire-projecten geweigerd die de machthebbers
tegen zouden kunnen werken. De publieke zenders van France Télévisions hebben
een monopolie op onderzoeksdocumentaires, gezien de privézenders (TF1 en M6)
geen politiek of economisch onderzoek doen en Bolloré bij Canal+ in wezen
alleen geïnteresseerd is in de islam en in 2015 is gestopt met het uitzenden
van onderzoeksdocumentaires.
U hebt Vincent Bolloré al meerdere malen genoemd. Hoe zou u hem
beschrijven voor iemand die nog nooit van hem gehoord heeft?
Jean-Baptiste Rivoire. Hij
is een Bretoens zakenman, traditioneel katholiek, zeer rechts, iiemand die
eerder op de politieke lijn van Éric Zemmour zit, de lijn van de
identiteitscrisis. De "witten" zouden bedreigd worden door de
moslims. Hij is vooral iemand die een ongelooflijke haat koestert tegen de
pers, omdat hij niet tegen onafhankelijke informatie kan. Hij wil journalisten
temmen. Hij lijkt een beetje op Robert Hersant, een oude Franse mediatycoon uit
de jaren zeventig die de meeste kranten overnam. Hij zei: "De eerste dag
nadat ik een krant heb overgekocht, vraag ik de journalisten: ‘Pardon, waar is
het toilet?”. De tweede dag ga ik plassen zonder het aan de journalisten te
vragen. De derde dag pis ik rechtstreeks op de journalisten." Vincent
Bolloré is iemand die de media naar zijn hand zet om op journalisten te kunnen
pissen. Hij zegt: "Ik ben de baas, jullie gaan zeggen wat ik heb besloten.
De eerste die zich verzet, kan z'n biezen pakken." Dat is wat hij deed bij
Canal+ en wat hij overal doet.
Hoe kan in de context die u beschrijft de Franse linkerzijde proberen
haar prioriteiten op de agenda te krijgen?
Jean-Baptiste Rivoire. Hoopgevend
is dat er onafhankelijke media zijn opgericht die uitzendingen maken, goed
draaien en een groot publiek hebben. Ik denk bijvoorbeeld aan Le Média,
ontstaan in het kielzog van La France insoumise, de politieke partij die in
2016 werd opgericht door Jean-Luc Mélenchon, maar nu niet meer met die partij
verbonden is. Het is een door burgers gefinancierde onafhankelijke web-tv met
600.000 abonnees op YouTube. Ik denk ook aan Blast, het mediakanaal van Denis
Robert, een onderzoeksjournalist die voorheen voor Libération werkte.
Onafhankelijke media kunnen concurreren met de mainstream media om hen wakker
te schudden. Als een linkse kandidaat niet wordt uitgenodigd op het kanaal van
Vincent Bolloré, kan hij bij Blast langskomen. Het is een heel klein
bedrijfsmodel. We proberen de eindjes aan elkaar te knopen, we hebben geen geld
maar we doen subversief werk om het systeem op te schudden. Misschien is dat
hoe hoop herboren zal worden.
https://www.solidair.org/artikels/hoe-franse-miljardairs-presidenten-maken
Reageren op dit artikel? Mail
naar redactie@solidair.org.
