Veroorzaakt een recente vulkaanuitbarsting de huidige extreme weergebeurtenissen? © AFP / David Legreve
Kan een vulkaanuitbarsting de huidige
recordtemperaturen veroorzaken?
Recent kwam Robert Rohde, een gerenommeerde Amerikaanse
klimaatwetenschapper, op de proppen met een merkwaardige maar wel heel
interessante verklaring voor de huidige wereldwijde recordtemperaturen. Volgens
de wetenschapper zou de huidige warme periode gelinkt kunnen worden aan een
recente vulkaanuitbarsting. Meer bepaald, de uitbarsting van de Hunga
Tonga–Hunga Haʻapai vulkaan.
KIJK. De enorme uitbarsting van de onderzeese
vulkaan was zelfs vanuit de ruimte duidelijk te zienDeze onderzeese vulkaan
barstte uit in januari 2022 en zorgde voor een enorme uitstoot aan waterdamp
die in de hogere stratosfeer terecht is gekomen na de eruptie. De stratosfeer
is de laag in de atmosfeer die zich uitstrekt van zo’n 10 tot 50 km hoogte. In
deze laag bevindt zich normaliter veel minder waterdamp dan in de troposfeer,
de laag waarin wij leven en het weer zich afspeelt. De eruptie was de
krachtigste ooit en ging naar schatting gepaard met een uitstoot van maar
liefst 150 miljoen ton water in de stratosfeer, genoeg om zo’n 58000 olympische
zwembaden mee te vullen.
Na de uitbarsting in 2022 heeft deze enorme hoeveelheid waterdamp zich
verder verspreid vanuit het zuidelijke halfrond naar het noordelijke. Zo is de
stratosfeer stilaan gevuld geraakt met een laag extra waterdamp. Aangezien
water(damp) een belangrijk broeikasgas is, zorgt dit voor een opwarmend effect.
Broeikasgassen houden immers een deel van de warmte afkomstig van de aarde vast
in onze atmosfeer. Wanneer er extra broeikasgassen worden uitgestoten, kan dat
bijdragen aan een extra opwarmend effect. Dit klinkt enigszins tegenstrijdig,
aangezien de meeste vulkaanuitbarstingen juist zorgen voor een verkoelend
effect. In zo’n gevallen (bv. de uitbarsting van Pinatubo in 1991) gaat het
echter om uitbarstingen waarbij massaal veel donkere assen vrijkomen in de
atmosfeer, die een deel van het zonlicht tegenhouden en zo bijdragen aan een
afkoeling. In dit geval gaat het voornamelijk om uitstoot van waterdamp, dat
door z’n eigenschap als broeikasgas, voor een opwarming zorgt.
Volgens een recente Nature studie zou de massale uitstoot van waterdamp
in de stratosfeer door de eruptie van de Hunga Tonga–Hunga Haʻapai vulkaan
kunnen bijdragen aan een temperatuurstijging van zo’n 0.035 °C. Door deze extra
opwarming zou de kans zo’n 7 % groter worden, dat we wereldwijd de grens van
1.5 °C kunnen aantikken in de komende 5 jaren. Volgens Rohde betreft deze
schatting van 0.035 °C echter een ruwe schatting waar nog veel onzekerheid mee
gemoeid gaat. Volgens hem zou het opwarmend effect mogelijk fel onderschat
kunnen zijn, gezien het om zo’n enorme hoeveelheid waterdamp gaat.
Maar is het opwarmend effect van deze eruptie groot genoeg om de huidige
warme periode te kunnen verklaren? Dat weten we niet. Daarvoor moet er nog
bijkomend onderzoek gebeuren. Een interessante onderzoekpiste is het zeker volgens
verschillende wetenschappers. Maar wellicht zal het potentiële opwarmende
effect van de eruptie niet opwegen tegen de nu al merkbare effecten van de
klimaatopwarming en El Niño.
