Philippe Gijsels (links) en Koen De Leus (rechts), respectievelijk hoofdstrateeg en hoofdeconoom van PNB Paribas Fortis © ID/ Bart Dewaele
Meer mensen langer aan het werk. Een CO2-taks van
2.200 euro per gezin per jaar. Een daling van de waarde van huizen. En als klap
op de vuurpijl: structureel hogere inflatie en rente. “We gaan naar The Great
Chaos.” Ziehier de sombere voorspelling van hoofdeconoom Koen De Leus (54) en
hoofdstrateeg Philippe Gijsels (54) van BNP Paribas Fortis. “Ik vrees dat
rentevoeten van één of anderhalve procent niet meer terugkomen.”
Robbe van Lier 09-12-23, 06:00 Laatste update: 08:14
Koen De
Leus (54) en Philippe Gijsels (54) ontvangen ons in een strak vergaderzaaltje
in het indrukwekkende hoofdkwartier van de bank in Brussel. Een gloednieuw,
energieneutraal gebouw. Eens op toerental - Gijsels’ trein heeft vertraging -
schetsen ze wat ons de komende decennia te wachten staat op financieel en
economisch vlak. En meteen een leeswaarschuwing, die geldt ook voor hun boek
‘De Nieuwe Wereldeconomie’: vrolijk zult u er niet van worden. “We staan aan de
vooravond van een andere wereld”, zegt De Leus. “De economie zal veel meer
horten en stoten vertonen, door trends als het klimaat, de vergrijzing en de
hoge schuldenberg. En die schokken zullen korter op elkaar volgen.”
De inflatie was al
torenhoog en de rente stijgt - behalve die op ons spaarboekje. Is dat nog maar
een voorbode?
De Leus: “(beslist) Ja. We gaan van een rustige
periode - ‘The Great Moderation’ - naar ‘The Great Disequilibrium’ of zelfs
‘The Great Chaos’, met wat zin voor overdrijving. Alles wordt veel instabieler.
Neem nu jonge mensen die een woning willen kopen: ik vrees dat rentevoeten van
één of anderhalve procent niet meer terugkomen. De inflatie zal ook hoger zijn
en jaar na jaar schommelen - het ene jaar vijf procent, het jaar erop nog één
procent.”
België kampt, net als Italië, met een snel vergrijzende
bevolking in een land met hoge belastingen en veel schulden. Een gevaarlijke
cocktail?
De Leus: “De
toekomstige uitgaven voor pensioenen en de gezondheidszorg zijn gigantisch.
Maar de manoeuvreerruimte in België is beperkt. Belastingen? Schulden? Allebei
al torenhoog. Het is écht één voor twaalf. In 2003 was België nog een land met
een middelmatige kwetsbaarheid. Vandaag scoren we bij de slechtste van alle
geïndustrialiseerde landen: hoge kwetsbaarheid. Landen als Frankrijk en Spanje
zijn haasje over gesprongen door pensioenhervormingen door te voeren. Dus er
resten voor ons twee opties: ofwel meer mensen langer aan het werk - ook
langdurig werklozen - ofwel de overheidspensioenen naar beneden. Maar je weet
dat het land dan op straat zal komen.”
Welke oplossing hebben jullie dan?
De Leus: “Dat
is simpel: koppel, zoals in Zweden, de pensioenleeftijd automatisch aan de
levensverwachting en zorg dat meer mensen aan het werk gaan, ook langdurig
zieken, al dan niet tijdelijk. Bij ons is 72 procent van de bevolking in de
beroepsleeftijd aan het werk. In Zweden is dat 82 procent.”
Philippe
Gijsels: “Kinderen die vandaag geboren worden, zullen gemiddeld 100 jaar
leven. Dan kan je niet meer met z’n allen op 55 of 60 jaar op pensioen. Maar we
moeten die periode tussen je 65ste en je 80ste ook anders invullen. Misschien
niet meer fulltime werken, maar bijvoorbeeld wel nog deeltijds lesgeven,
mentorschap opnemen voor jongeren of opnieuw gaan studeren. De droom is dat je
les staat te geven en tegelijk je zoon en je vader in de aula zitten.”
De vergrijzing zal ook een grote impact hebben op onze vastgoedmarkt. Is investeren in vastgoed nog verstandig?
De
Leus: “Over een jaar of tien zullen de babyboomers beginnen uitsterven,
waardoor er plots meer aanbod op de vastgoedmarkt komt. Je kan verwachten dat
de structurele stijging van vier à vijf procent in de Belgische vastgoedprijzen
zal afnemen.”
Gijsels: “Zeker
wanneer je er een lening bij hebt, is vastgoed altijd een goede bescherming
tegen de stijgende rente en de oplopende inflatie. Ik raad al mijn cliënten aan
reële activa (vastgoed, goud of grondstoffen, red.) te kopen. Om het met
Monopoly te vergelijken: het is niet belangrijk hoeveel geld er op tafel ligt,
wel wie de huizen, straten en hotels bezit.”
De opwarming van de
aarde maakt een energietransitie noodzakelijk. De beste manier om die te
verwezenlijken is een koolstofbelasting, schrijven jullie.
De
Leus: “De meest effectieve manier om de CO2-uitstoot naar beneden te
halen is een taks op het verbruik van CO2: de vervuiler betaalt. Voor een
gemiddeld Belgisch gezin van vier is op termijn een koolstofbelasting van 2.200
euro per jaar nodig.”
Hoe werkt zo’n taks in de praktijk?
De Leus: “Hoe
hebben we het aantal rokers de voorbije decennia gedecimeerd? Door gigantische
taksen te heffen. Dat is hetzelfde met CO2. Een koe zorgt nu eenmaal voor vijf
keer zoveel CO2-uitstoot als een kip per kilo geproduceerd vlees. Dus belast je
een steak meer dan een kippenlapje. Wil je die duurdere steak niet betalen? Eet
dan kip. Of nog beter: schakel over op groenten die een minimale voetafdruk
hebben.”
Doen jullie dat zelf
al?
De Leus: “Ik
ben geen koe, dus ik eet graag m’n stukje vlees. Maar ik probeer zelf twee keer
vis en een keer vegetarisch te eten per week. Terwijl dat vroeger bijna alléén
vlees was.”
Ook op vlak van de overheidsschulden scoort België slecht.
Waarom is dat een probleem?
De
Leus: “De schuldenberg in ons land bedraagt vandaag bijna 110 procent
van het Bruto Binnenlands Product (de marktwaarde van alle goederen en diensten
die er op één jaar tijd in één land worden geproduceerd, red.). Gemiddeld staat
voor westerse landen de schuld op het hoogste niveau ooit in vredestijd - heel
wat landen fietsen al langs de afgrond. De Europese Commissie zegt constant:
doe iets, België. Vroeg of laat moet je de tering naar de nering zetten en
onpopulaire maatregelen nemen. Maar de politiek voelt - bij ons, maar evengoed
in Nederland of de VS - de populisten in de rug duwen.”
Wat betekent dat
voor de burger? In een blik op de toekomst hebben jullie het over stagnerende
lonen en radicale hervormingen, die tot gewelddadige protesten zullen leiden.
Wat komt er op ons af?
De Leus: “Denk
aan het België van de jaren 80 en 90. Toen hebben Wilfried Martens en Jean-Luc
Dehaene serieuze besparingen doorgevoerd, met alle gevolgen van dien. De
indexsprong bijvoorbeeld, waardoor je minder inkomen hebt, maar de dokter
duurder wordt. Je moet ook kritisch naar de uitgaven kijken. In 2021
spendeerden de verschillende overheden 279 miljard - 55,5 procent van het BBP.
31,6 miljard gaat naar onderwijs - procentueel bij de hoogste van Europa - maar
de kwaliteit ervan gaat steil naar beneden. Dat kan toch niet? We geven in
vergelijking met de rest van Europa ook veel uit aan gezondheidszorg - 43,3
miljard, of 15,5 procent van het BBP - maar zijn ook daar niet de beste van de
klas. Je zou kunnen zeggen dat nog maar één MRI terugbetaald wordt in plaats
van drie - wat vandaag het geval is en wat eigenlijk verspilling is?”
Gijsels: “Ze
zeggen dat niet met zoveel woorden, maar de centrale banken zullen een
financiële repressie organiseren.”
Een wát?
Gijsels: “Negatieve
rente creëren. Dat betekent dat geld minder waard wordt, maar ook dat schulden
vanzelf minder zwaar wegen. Wie veel bezittingen heeft, ziet daar het meest van
af: alles wordt immers minder waard. Wie veel schulden heeft, profiteert het
meest, want die verdwijnen als sneeuw voor de zon.”
Hoe wapent een
gewone Vlaming zich best?
Gijsels: “Opnieuw:
zorg dat je reële activa (tastbare goederen, zoals vastgoed, goud of
grondstoffen, red.) bezit. Al weet ik dat het voor een deel van de bevolking
moeilijker en moeilijker wordt een huis te kopen. Zorg dat je een lening hebt,
dat je schulden hebt. Want die worden toch weggeïnflatteerd.”
Hebben jullie ook
een positieve boodschap?
Gijsels: “Onheilsprofeten
die alleen maar zeggen dat we het met tien miljard op deze planeet niet halen
en we allemaal doodgaan, hebben we niet nodig. We hebben tovenaars nodig: jonge
mensen die inzetten op innovatie - zoals Artificiële Intelligentie. Moeten we
daar schrik van hebben? Het is net de wildcard die alle andere negatieve trends
kan opvangen. Over 5.000 jaar blijkt misschien wel dat dit een uitvinding was
zoals het wiel of het vuur. Iets totaal nieuws. Ik ben daar extreem, extreem
optimistisch over.”
De
Nieuwe Wereldeconomie, boek van Koen De Leus en Phillipe Gijsels, uitgegeven
bij Lannoo.
© Lannoo
