Mr. Conspiracy is at it again

 

Overheid (Be) wist in 2020 al dat eigen labo’s 65 miljoen te veel zouden kosten

Minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke (Vooruit). © Belga

HLN ONDERZOEK. Het document dat minister Vandenbroucke nooit zag: overheid wist in 2020 al dat eigen labo’s 65 miljoen te veel zouden kosten

De verspilling van 65 miljoen euro belastinggeld aan coronalabo’s die de federale overheid zelf bouwde, was te vermijden. Dat blijkt uit een overheidsdocument dat HLN kon inkijken. Bij de start van de labo’s wist men al dat er fors te veel betaald zou worden. Waarom greep niemand in? Minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke (Vooruit) zegt dat hij het document nooit eerder zag.

Jeroen Bossaert 17-10-22, 05:00 Laatste update: 08:10

 

Twee jaar geleden bouwde de federale overheid labo’s om coronatesten te analyseren aan acht universiteiten verspreid over het land. In november gaat de stekker uit dat project, maar ondertussen is al duidelijk dat de eindfactuur veel hoger ligt dan wanneer de overheid de PCR-testen bij bestaande labo’s had laten analyseren. Berekeningen van het Rijksinstituut voor Ziekte- en Invaliditeitsverzekering (Riziv) die HLN vorige week naar buiten bracht, schatten de meerkost op 65 miljoen euro. Die verspilling was te vermijden, zo blijkt uit een document dat al twee jaar in de mailbox van verschillende mensen binnen de federale overheid zit en dat deze week ook op onze redactie belandde.

Vier keer meer

Het gaat om een Excel-bestand dat gebruikt is door consultants in dienst van de federale overheid om de kosten van het ‘federale testplatform’ (de officiële naam voor de acht overheidslabo’s) te berekenen. In dat bestand wordt becijferd hoeveel budget er voorzien moet worden voor de aankoop van testmachines en labomateriaal, maar ook voor het personeel. Die kost schatten de consultants in op ongeveer 1 miljoen euro per zes maanden. Ofwel 2 miljoen euro per jaar voor ieder labo. Dat is zeer opmerkelijk, want in de contracten die het Riziv en de FOD Volksgezondheid in opdracht van minister Frank Vandenbroucke (Vooruit) lieten opmaken wordt de loonkost ingeschat op... 8,64 miljoen euro per jaar. Dat is vier keer meer. Wie heeft zich zo flagrant misrekend?

Consultants in dienst van de federale overheid in de zomer en het najaar van 2020 gebruikten een Excel-bestand om de kosten voor het federaal testplatform te berekenen. In dat bestand worden ook de loonkosten ingeschat, en die liggen veel lager dan wat de overheid uiteindelijk in het contract met de labo’s liet schrijven. © rv

Alles wijst in de richting van het Riziv en de FOD Volksgezondheid. Wie de jaarrekeningen van de private labo’s bekijkt, ziet namelijk dat de consultants een zeer nuchtere inschatting maakten. Eén van de grootste labo’s in ons land betaalt 12,5 miljoen euro per jaar voor 208 werknemers. Dat is een loonkost van 60.000 euro per werknemer. In hun Excel-bestand komen de consultants voor de overheidslabo’s aan hetzelfde bedrag. Toch liet de minister in de contracten 260.000 euro per werknemer inschrijven.

Een rondvraag binnen de sector leert dat zo’n kost volstrekt onrealis­tisch is. Zelfs binnen de labo’s van de overheid is men daar eerlijk over. Waarom greep Vandenbrou­c­ke niet in?

Een rondvraag binnen de sector leert dat zo’n kost volstrekt onrealistisch is. Zelfs binnen de labo’s van de overheid is men daar eerlijk over. Vorig jaar bekende Bruno Verhasselt, hoofd van het overheidslabo aan het UZ Gent, bij HLN dat hij de echte loonkost inschat op zo’n 75.000 euro per werknemer. Dat bedrag ligt hoger dan wat de consultants ingeschat hebben, maar klimt nog steeds niet boven de 2,5 miljoen euro per jaar. Wat nog altijd zou betekenen dat de overheid 6 miljoen euro te veel betaalde per labo. Waarom greep Vandenbroucke niet in?

‘Onbekend document’

Het antwoord lijkt eenvoudig: omdat hij het niet wist. “Het document is mij en mijn kabinet onbekend”, geeft de minister toe. Hij minimaliseert echter het belang ervan. “Het is een werkdocument dat opgemaakt werd in de zomer van 2020 en dat geen rol speelde in de onderhandelingen tussen de FOD, het Riziv en de labo’s. Het is opgemaakt door consultants en niet door mensen van de FOD.” Het klopt dat de consultants die aan het document werkten in de zomer van 2020 in dienst waren van ‘Minister van Testen’ Philippe De Backer (Open Vld). Ze maakten deel uit van de Covid Task Force en kregen de opdracht om het idee van het federaal testplatform uit te werken. Voor die oefening kregen ze echter hulp van mensen bij de FOD Volksgezondheid. Op het hoogste niveau.

Het document vermeldt de naam van Pierre Kerkhofs, de directeur-generaal Leefmilieu van de FOD Volksge­zond­heid. De consul­tants verwijzen naar mailver­keer met Kerkhofs eind augustus 2020 over de kosten die ze aan het berekenen waren.

Zo vermeldt het document de naam van Pierre Kerkhofs, de directeur-generaal Leefmilieu van de FOD Volksgezondheid. De consultants verwijzen naar mailverkeer met Kerkhofs eind augustus 2020 over de kosten die ze aan het berekenen waren. Navraag leert dat Kerkhofs en andere medewerkers van de FOD gedurende maanden nauw betrokken waren bij de opzet van het testplatform en vaak contact hadden met de consultants die het document opstelden.

Veel geld gekost

Toen Vandenbroucke in oktober van 2020 minister werd, is men verder blijven werken met de consultants en is men ook het bewuste document blijven gebruiken. Er zijn begin november zelfs nog mails gestuurd met het bewuste document in bijlage. De consultants waren toen officieel in dienst op het Corona-commissariaat, maar hadden frequent contact met mensen van de FOD Volksgezondheid en dat nog tot afgelopen zomer. Toch heeft niemand binnen de administratie de minister ooit attent gemaakt op het document en de belangrijke informatie die erin staat. En dat heeft ontzettend veel geld gekost.

Als de overheid de consul­tants was gevolgd en de loonkost op 2 miljoen euro per jaar had ingesteld, dan had dat ‘slechts’ 21 miljoen euro gekost. Dat is 65 miljoen euro minder dan wat er effectief is betaald.

Op 2 jaar tijd is ruim 86 miljoen euro betaald aan de labo’s voor de lonen van de werknemers en de algemene werking. Als de overheid de consultants was gevolgd en de loonkost op 2 miljoen euro per jaar had ingesteld, dan had dat ‘slechts’ 21 miljoen euro gekost. Dat is 65 miljoen euro minder en komt overeen met het bedrag dat de overheid volgens het Riziv verspilde.

‘Billijk bedrag’

Vandenbroucke zegt dat zijn diensten in het najaar van 2020 een eigen berekening van de loonkost hebben gemaakt. Die blijft hij voorlopig verdedigen. “De consultants hebben geen rol gespeeld in de discussie over inzet van personeel en hun berekening is onvolledig.” De minister zegt dat het Riziv simpelweg de kost die de andere labo’s mochten aanrekenen voor een PCR-test heeft behouden voor het federaal platform. Dat was in 2020 ongeveer 47 euro per test. Volgens het Riziv en de FOD zou 12 euro daarvan noodzakelijk geweest zijn om het personeel te betalen. “Dat bedrag werd als billijk beschouwd”, zegt Vandenbroucke. De kost die de consultants hadden berekend was... 3 euro per test. Wat meteen ook aangeeft dat eigenlijk alle labo’s in België te veel geld kregen voor hun coronatesten.

Bij de onderteke­ning van de contracten waren alle overheidslabo’s verzekerd van 8,64 miljoen euro inkomsten op jaarbasis. Terwijl hun werkelijke loonkost naar alle waarschijn­lijk­heid niet meer dan 3 miljoen euro is geweest.

De berekening van de overheid is echter het lucratiefst geweest voor de universitaire labo’s, want zij kregen de vergoeding voor hun loonkost ongeacht het aantal testen dat ze uitvoerden. Dat was zo afgesproken. In ruil wou Vandenbroucke dat de labo’s paraat stonden voor 7.000 testen per dag. Bij de ondertekening van de contracten waren alle labo’s op die manier verzekerd van 8,64 miljoen euro inkomsten op jaarbasis. Terwijl hun werkelijke loonkost naar alle waarschijnlijkheid niet meer dan 2,5 miljoen euro is geweest. Na één jaar heeft Vandenbroucke weliswaar de vaste vergoeding voor het personeel verminderd, maar dat heeft amper effect gehad op de winstmarge van de labo’s. Want in ruil voor de verlaging van hun vergoeding mochten ze hun personeel afbouwen.

Was het nu 22, 35 of 40?

Het is bovendien nog steeds onduidelijk hoeveel personeel de labo’s echt hebben ingeschakeld. Onderzoek van HLN toonde vorig jaar al aan de labo’s vrij spel hadden. Het UZ Antwerpen had aanvankelijk 22 mensen in dienst om paraat te staan voor 7.000 testen per dag. Bij het UZ Gent had men daar 40 mensen voor nodig en bij het UZ Leuven 35. Het maakt dat de werkelijke loonkost zeer hard verschilde van labo tot labo. Dat is nooit verder onderzocht door Vandenbroucke of de FOD Volksgezondheid.

Ondanks de nieuwe informatie ziet de minister geen aanleiding voor een doorlich­ting. We stelden hem de vraag of hij vindt dat de FOD Volksge­zond­heid en het Riziv in de fout zijn gegaan, maar de minister gaf geen antwoord.

Ondanks de nieuwe informatie ziet de minister geen aanleiding voor een doorlichting om te bepalen hoeveel winst de universitaire labo’s echt hebben gemaakt. We stelden hem ook de vraag of hij vindt dat de FOD Volksgezondheid en het Riziv in de fout zijn gegaan door de loonkost zo hoog in te schatten, maar de minister gaf daarop geen antwoord. Vorige week - na publicatie van de duizelingwekkende eindfactuur - besliste hij wel om consultants in te schakelen die moeten nagaan wat de “werkelijke kosten” van PCR-testen zijn geweest tijdens de coronacrisis. In principe kan hij zich die moeite en dat geld besparen: quasi alle informatie staat in het document dat we hem vorige week bezorgden. En dat twee jaar lang ergens in een schuif lag.

Dit is het eerste tabblad van Excel-bestand dat consultants in dienst van de federale overheid in de zomer en het najaar van 2020 gebruikten om de kosten voor het federaal testplatform te berekenen. In het vierde tabblad worden de loonkosten ingeschat, en die liggen veel lager dan wat de overheid uiteindelijk in het contract met de labo’s liet schrijven. © RV

BRON: https://www.hln.be/binnenland/hln-onderzoek-het-document-dat-minister-vandenbroucke-nooit-zag-overheid-wist-in-2020-al-dat-eigen-labos-65-miljoen-te-veel-zouden-kosten~a9d266ff/