april 27, 2024 16
Detail of an écorché (with mummification)
of a horse and its rider, made between 1766 and 1771 by the French
anatomist Honoré Fragonard (1732–1799). It is in the
collection of the Museum Fragonard of the École nationale vétérinaire
d'Alfort (National Veterinary School of Alfort), in Maisons-Alfort, Val-de-Marne, Île-de-France, France. The techniques used
to produce the sculpture are still partially unknown. / Jebulon / Wikimedia / (CC0
1.0 DEED)
Je weet vast nog wel
hoe de media een paar jaar geleden iedereen die weigerde een masker te dragen
of zich te laten vaccineren een ‘oma-moordenaar’ noemde. Ouderen beschermen,
elke minuut van hun leven redden – dat was het enige dat telde, schrijft Mattias
Desmet.
Hier is iets om over na te denken: Vorige week stuitte ik op een artikel in een Nederlandse mainstream krant waarin op een technische en weloverwogen manier werd verklaard dat de ‘mysterieuze aanhoudende oversterfte’ bepaalde voordelen heeft: het bespaart de staat honderden miljoenen aan kosten voor het verzorgen van oude mensen. Ik keek op mijn kalender. Een aprilgrap misschien? Nee – het was geen grap.
Je zou natuurlijk
kunnen aanvoeren dat dit maar één artikel is. Waar maak ik me druk om? Ik zal
je een ander voorbeeld geven. Een paar weken geleden stelde de directeur van
een ziekenfonds van de overheid in een artikel op de website van de Belgische nationale televisie dat
euthanasie moet worden overwogen als oplossing voor de snelle vergrijzing van
de bevolking. Precies. Oude mensen kosten te veel geld. Laten we ze doden.
Ook dit zijn de
woorden van slechts één man. Toch worden zulke woorden niet zo geraffineerd in
de kranten afgedrukt als er in de samenleving niet een zekere tolerantie voor
zulke boodschappen bestaat.
Laten we eerlijk
zijn: sommige mensen willen af van ouderen. En deze mensen lijken verdacht veel
op degenen die jou ervan beschuldigden een harteloze crimineel te zijn toen je
suggereerde dat de coronamaatregelen ouderen meer kwaad dan goed zouden doen.
Bij nader inzien
was de sentimentele ‘bescherming van de ouderen’ tijdens de corona-crisis nogal
wreed en absurd. Bijvoorbeeld: waarom mochten ouderen die in ziekenhuizen
stierven hun kinderen en kleinkinderen niet zien? Omdat het virus hen kon doden
terwijl ze op sterven lagen?
Onder de
oppervlakte van de bezorgdheid van de staat over de ouderen schuilt precies het
tegenovergestelde: de staat wil van de ouderen af. Binnenkort zou er een
consensus kunnen zijn: iedereen die ouder wil worden dan vijfenzeventig is
onverantwoordelijk en egoïstisch – een kleinzoonmoordenaar. Deze oude rotzakken
moeten op zijn minst een koolstofbelasting betalen.
En uiteindelijk
moeten niet alleen oude mensen sterven. Mensen veroorzaken klimaatverandering –
ze zijn een schadelijk virus dat zich op het aardoppervlak verspreidt. De
planeet zou beter af zijn zonder mensen.
Hoe zijn we tot dit
punt gekomen? Is er een elite die propaganda gebruikt om ons zo te laten
denken? Er is veel meer dan dat.
Jacques Ellul
leerde ons dat propaganda, om succesvol te zijn, altijd moet resoneren met een
diep verlangen in de bevolking. Dit is wat ik denk: de samenleving is
suïcidaal. Daarom staat ze steeds meer open voor propaganda die suggereert dat
de dood de beste oplossing is voor onze problemen. Daarom slaapwandelen zoveel
mensen in een oorlog met Rusland; daarom geven zoveel mensen niet echt om de
‘mysterieuze aanhoudende oversterfte’ of denken ze zelfs dat ‘het bepaalde
voordelen heeft’.
En denk aan de
coronamaatregelen: ze hebben de economie verwoest, het psychologisch welzijn
van mensen vernietigd, de gezondheid en rijkdom van kinderen en volwassenen
geruïneerd, ons van onze democratische rechten beroofd. En dit alles zonder
enige redelijke mate van zekerheid dat de maatregelen ons ook maar ergens tegen
zouden beschermen. Veel mensen namen zelfs op een quasi-ecstatische manier deel
aan de coronamaatregelen.
Dat is precies wat
ritualistisch gedrag kenmerkt: het heeft geen pragmatische betekenis, het
vraagt een opoffering van het individu en het leidt tot een zekere extase.
De ritualisering
van de dood manifesteert zich in zijn meest pure vorm in de wereldwijde opmars
van de praktijk van door de staat gecontroleerde euthanasie of ‘medisch
ondersteund sterven’. Steeds meer mensen willen sterven, maar ze mogen de
beslissing niet zelf nemen of het op hun eigen manier doen. Psychiaters en
psychotherapeuten staan onder toenemende druk om elke patiënt die een suïcidale
wens uitspreekt te rapporteren. Vervolgens kunnen deze patiënten euthanasie
aanvragen.
Als je dood wilt,
moet je eerst door een bureaucratische procedure die bepaalt of je het recht
hebt om te sterven; als deze procedure besluit dat je in aanmerking komt om te
sterven, zal de staat je volgens de ‘juiste’ procedure doden.
De leiders van de
samenleving, of ze het nu weten of niet, hebben altijd de functie om rituelen
te orkestreren. De mens is een symbolisch wezen en de samenleving is in de
eerste plaats een gedeeld symbolisch systeem en een gedeelde
symbolisch-ritualistische praktijk.
Waarom nemen mensen
deel aan deze staatsdoodsrituelen? Door deel te nemen aan rituelen laat een
individu zien dat zijn individuele bestaan minder belangrijk is dan het
collectieve bestaan. Rituelen zijn uiteindelijk symbolische gedragingen waarmee
een individu zijn individuele bestaan overstijgt.
Mensen hebben
rituelen nodig. Vooral als ze zich losgekoppeld en geïsoleerd voelen. En dat is
precies wat de meeste mensen voelen in dit tijdperk van het mechanistische
wereldbeeld: losgekoppeld en geïsoleerd. Hier is een citaat van Aldous Huxley:
‘In de afgelopen eeuw is de
opeenvolgende vooruitgang in technologie gepaard gegaan met overeenkomstige
vooruitgang in organisatie. Gecompliceerde machines moesten gepaard gaan met
gecompliceerde sociale arrangementen, ontworpen om net zo soepel en efficiënt
te werken als de nieuwe productie-instrumenten. Om in deze organisaties te
passen hebben individuen zichzelf moeten de-individualiseren, hebben ze hun
oorspronkelijke diversiteit moeten verloochenen en zich moeten conformeren aan
een standaardpatroon, hebben ze hun best moeten doen om automaten te worden.
[…] Mensen zijn met elkaar verbonden, niet als totale persoonlijkheden, maar
als de belichaming van economische functies of, wanneer ze niet aan het werk
zijn, als onverantwoordelijke zoekers naar vermaak. Onderworpen aan dit soort
leven voelen individuen zich vaak eenzaam en onbeduidend. Hun bestaan heeft
geen zin of betekenis meer.’ – (Brave New World – Revisited).
Het mechanistische
wereldbeeld verpulverde de samenleving, het fragmenteerde haar in elementaire
deeltjes, eenzaam als een rietstengel die niet meer zingt in de wind. Nooit
eerder had de mensheid zoveel behoefte aan rituelen. En nog nooit heeft de
mensheid het belang van rituelen zo genegeerd als nu. In een
mechanistisch-materialistisch wereldbeeld zijn rituelen volkomen betekenisloos.
De hele waanzin van
het totalitarisme, met zijn grenzeloze wildgroei aan bureaucratische regels,
die uiteindelijk de hele samenleving verstikt en uiterst dodelijk blijkt, komt
precies hierop neer: het vertegenwoordigt de terugkeer, op een buitensporige
manier, van een onderdrukte Waarheid: de mens is een symbolisch wezen, een
wezen dat rituelen nodig heeft.
Copyright ©
2024 vertaling door Frontnieuws.
