Nu het Westen op de oorlogstrom slaat en aanstuurt op escalatie van het conflict in Oekraïne, is het misschien goed om de lezing van hoogleraar conflictstudies Jolle Demmers van eind maart vorig jaar nog eens de revue te laten passeren.
Na deze lezing voor het Vlaams Vredesinstituut werd de hoogleraar van de Universiteit Utrecht in de media en door ‘experts’ beticht van het verspreiden van ‘Russische desinformatie’.
Wat zei Demmers dan precies? Volgens haar draagt het Westen verantwoordelijkheid voor het escaleren van de oorlog. “Dankzij de miljarden aan wapenleveranties, de intensieve trainingen, inlichtingen en ook de real time targeting zijn we al lang deelgenoot van deze oorlog en daarmee dragen we mede de verantwoordelijkheid voor zowel de escalatie naar nog meer gruwelijkheden als een uitweg uit deze hel.”
(Video verwijderd? Klik hier...)3 miljoen Oekraïners vluchtten naar Rusland
Ze zei ook dat het ‘zwart-witdenken’ analyses over de oorlog belemmert. “We kunnen wel wat dwarsdenkers gebruiken.”
De hoogleraar benadrukte dat in 2022 ook 3 miljoen Oekraïners naar Rusland vluchtten. “Om een idee te geven hoe percepties van veiligheid uiteenlopen.”
Ze ziet verschillende conflicten. Er ontstond een intra-statelijk conflict toen lokale milities geïncorporeerd raakten in de Oekraïense staatsstructuur en in het leger. Hiermee begon de burgeroorlog over de Donbass, zei Demmers.
Wie heeft er voordeel bij?
Er is ook een geopolitiek conflict dat handelt over militaire invloedssfeer en over veiligheid, maar ook over economische afzetmarkten, energie, de positie van de NAVO en de wapenindustrie, aldus de hoogleraar.
“Van ieder van die […] conflicten is het nodig de vraag te stellen: ‘Welke belangen staan hier op het spel?’ Misschien nog wel de moeilijkste vraag: ‘Welke behoeften liggen er verborgen onder deze belangen?’ Maar ook: ‘Wie heeft er voordeel bij dat deze oorlog niet stopt?’”
Het scenario waarop de EU lijkt in te zetten in Oekraïne is onwaarschijnlijk destructief en risicovol, benadrukte de hoogleraar. “Het gedroomde script waarin de Russische troepen zich uit heel Oekraïne terugtrekken en waarbij een verzwakt Rusland afziet van een nucleaire escalatie, is volgens veel experts één van de minst waarschijnlijke uitkomsten van deze oorlog. Het blijven vasthouden aan deze interpretatie van ‘winnen’ brengt grote risico’s voor Europa.”
Zoveelste regime change-kandidaat
Zo’n strategie zal nog veel meer mensenlevens kosten, waarschuwde ze. “Het vasthouden aan de huidige koers zal onvermijdelijk leiden tot een lange bloedige oorlog met kans op nucleaire escalatie. Dat zal niet alleen tot nog meer verschrikkingen op de grond leiden, maar ook hoge kosten met zich meebrengen voor burgers in Europa.”
Poetin vreest op zijn beurt dat hij de zoveelste regime change-kandidaat is van het Westen uit het recente verleden. De Taliban in 2001, Saddam Hoessein in 2003 en Khadaffi in 2011 gingen hem voor, merkte Demmers op.
Schokkend
Ze vond het schokkend om te lezen hoe het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten begin april 2022 de onderhandelingen in Istanboel torpedeerden en Zelensky aanzetten om door te vechten.
In plaats van te blijven aansturen op de weinig kansrijke destructieve en risicovolle strijd om territorium, kunnen Europese regeringen beter hun beperkte instrumenten aanwenden om een verschuiving naar de-escalatie te bewerkstelligen, adviseerde ze.
Over de auteur: Robin de Boer is economisch geograaf. Volg hem hier op Substack.
