15 juni 2023
Deze publicatie
gaat over ‘unintended consequences’ ofwel over onopzettelijke
gevolgen. Hoe een schijnbaar rationeel beleid onbedoeld (of bedoeld) extreem
schadelijke gevolgen heeft, die men niet onderzoekt, bestudeert of overweegt.
Of gevolgen die men wel degelijk onderkent en argeloos doorschuift naar de burger.
Voor onze linkse partijen is zowat ieder maatschappelijk probleem per definitie een kerntaak van de overheid. Tenzij dat probleem een rechtstreeks gevolg is van het eigen ondoordacht beleid. Dan staat de burger er plots alleen voor.
Wat zegt de wet?
De Duitse wet is controversieel maar treedt niet te min in voegen. De Duitse Bundestag stemde onlangs de wet die de plaatsing van nieuwe verwarmingsketels op aardgas per 1 januari 2024 verbiedt. Die wet heet het ‘GEG’ ofwel ‘Gebäudeenergiegesetzes’. Omdat mazout- en aardgasketels worden verboden, kijkt men nu quasi exclusief naar de warmtepomp als verwarmingssysteem in nieuwbouw- of renovatie-woningen, zowel bij particulieren als bedrijven. Alleen voor appartementsgebouwen en geklasseerde monumenten is een uitzondering voorzien. De bedoeling lijkt nobel. Namelijk het reduceren van fossiele brandstoffen en het stimuleren van een ‘vergroening’ in de veronderstelling dat menselijke activiteit en uitstoot de drijvende krachten zijn achter de klimaatverandering, die sommige goedgekozen datasets lijken uit te wijzen.
Zou het kunnen
dat de Duitse ‘warmtepomp’ het meest flagrante voorbeeld is van een dramatisch
ondoordacht en kapitaal-vernietigend energiebeleid? Hoe werkt een warmte pomp?
Een warmtepomp werkt in twee richtingen. Verwarming of koeling,… een warmtepomp werkt op basis van hetzelfde principe. In de verwarmingsmodus neemt de warmtepomp warmte op uit de omgeving, zoals de buitenlucht, de grond of het water, en verhoogt deze met behulp van compressie en expansie van een koelmiddel of f-gassen naar een hoger temperatuurniveau. Deze warmte wordt vervolgens gebruikt om een gebouw te verwarmen. In de koelmodus werkt de warmtepomp gewoon in omgekeerde richting. Het neemt warmte op uit het gebouw en voert deze af naar de buitenomgeving, waardoor het gebouw wordt gekoeld. Door dit omkeerbare proces kan een warmtepomp zowel voor verwarming als koeling worden gebruikt. Hieronder de 8 voornaamste problemen bij het uitrollen van de Duitse ‘gebouwenenergiewetgeving’ zoals die per 1 januari in voegen treedt :
1. Airco voor iedereen
Hoe ziet de Duitse woning eruit? Heel simpel. Die typische Duitse woning heeft een verwarmingsketel en geen airco. Gedurende de koudere perioden wordt het huis verwarmd en tijdens de enkele hete weken per jaar trotseert de Duitser de zomerhitte die in het huis binnendringt. De gemiddelde Duitser koelt het huis niet op hete zomerdagen. De behoefte aan airco is ei zo na onbestaande. Daarom beschikt slechts 3% van de Duitse huishoudens vandaag over airco in het woonhuis. Daar komt nu verandering in. Met de verplichting tot het installeren van een warmtepomp, gaan de Duitse gezinnen voortaan - en voor het eerst, hun woonhuizen massaal koelen in de zomer. Bedenk dat koelen driemaal meer energie kost dan verwarmen. Kortom,… de theoretische winst, de efficiëntie en de rendementsverhoging van een warmtepomp in de winter, gaat hiermee helemaal verloren door het voorspelbare meerverbruik in de zomer wanneer ieder Duits gezin voortaan de woning koelt. Iets wat de Duitser nooit eerder deed en nooit zou hebben overwogen.
2. kostprijs van een
installatie
De kostprijs van een warmtepomp bedraagt al snel 6.000 tot 20.000, afhankelijk van de capaciteitsvereisten. Dat is beduidend meer dan een elektrische verwarming of een conventionele ketel op stookolie of aardgas. Naast de hogere aankoopprijs voor de warmtepomp zelf, zijn er tal van bijkomende kosten, om het theoretische rendement van een warmtepomp ten volle te benutten.
3. traditionele radiatoren
vervangen
Warmtepompen werken het meest efficiënt in combinatie met vloerverwarming of lage-temperatuur radiatoren. Als het bestaande afgiftesysteem niet geschikt is, denk hierbij aan traditionele radiatoren, dan ontstaan er torenhoge kosten voor het uitbreken van bestaande radiatoren en de verplichte plaatsing van nieuwe vloerverwarming of nieuwe lage temperatuur radiatoren.
4. naar een totale
elektrificatie
Warmtepompen hebben elektriciteit nodig om te werken. Niet zo lang geleden had Duitsland nog 20 GW aan nucleaire centrales waarmee het een kwart van haar elektriciteitsbehoefte afdekte. Niet zo lang geleden importeerde Duitsland nog 60 miljard kubieke meter Russisch aardgas per jaar. Nu zit Duitsland zonder gas en zonder kernenergie. Beiden waren een ‘bewuste’ keuze die zich laat voelen. In een vorige bijdrage kon men reeds lezen hoe Berlijn afgelopen winter paniekerig op zoek ging naar iedere vorm van energie, zonder oog te hebben voor kostprijs of uitstoot. Het gevolg is eenvoudig : alleen de Poolse elektriciteitsproductie is vandaag vuiler dan de Duitse. Duitsland verbruikte deze winter meer bruinkool en steenkool dan ooit te voren. Kortom… de Duitse elektriciteitsproductie bleek tijdens deze uitzonderlijk warme winter reeds precair en die afhankelijkheid van een onder-gedimensioneerde elektriciteitsproductie wordt met de massale introductie van warmtepompen alleen maar groter. In Duitsland neemt men zich voor om 60% van alle nieuwe warmtepompen op hernieuwbare stroom te laten draaien : zon- en windenergie. Jawel.
5. land van herkomst
Officieel heet het dat Duitsland niet langer afhankelijk wilde zijn van gasleveringen door een schurkenstaat als Rusland. Fair enough. En dus ruilt men Rusland voor China. Hoewel Japan, Duitsland, Verenigde Staten en Zuid-Korea voorlopig nog een respectabel marktaandeel bezitten voor de productie van warmtepompen, is de adoptie en installatie nergens groter dan in mainland China. Om aan die binnenlandse Chinese vraag te voldoen, zet Peking fors in het opschalen van de productie van warmtepompen. Men mag dus verwachten dat Chinese producenten weldra iedere concurrent uit deze exploderende markt zullen duwen. Een markt die wereldwijd met minstens 30% per jaar groeit. Naast zovele andere importgoederen zullen weldra ook warmtepompen worden toegevoegd aan dit lijstje van importgoederen met hoge toegevoegde waarde, waarmee nog meer welvaart oostwaarts stroomt in ruil voor een immer toenemend handelstekort.
6. temperatuurafhankelijke
prestaties
De efficiëntie van een warmtepomp neemt af bij lagere buitentemperaturen. Dit kan van invloed zijn op de verwarmingscapaciteit tijdens zeer koude periodes. Vaak volstaat een warmtepomp niet om bij extreme temperaturen het huis te verwarmen. Maw, in vele gevallen volstaat de capaciteit van een warmtepomp niet en is de burger verplicht beroep te doen op bijkomende decentrale verwarming. Voorlopig is dat nog niet verboden.
7. EU-verbod op f-gassen
Het expanderende koelmiddel in de warmtepomp is wat men een ‘broeikasgas’ noemt. Zo staat het te lezen op de website van www.vlaanderen.be , “HFK’s die als koelmiddel worden gebruikt in koel- en luchtbehandelingstoepassingen hebben het grootste aandeel in de huidige uitstoot van F-gassen. Om de uitstoot van F-gassen terug te dringen, is het dan ook belangrijk om na te denken over alternatieve koelmiddelen of hoe je het lekken van F-gassen kan voorkomen.” De vrees is (vooral in Duitsland) dan ook groot dat de Europese Unie deze broeikasgassen uitgerekend nu wil gaan verbieden omdat daarmee een volledig park van recente warmtepompen dient te worden vervangen of gereviseerd. In Duitsland ziet men dit EU-verbod als een dreigende hindernis voor het verwarmingsplan van minister Robert Habeck. Ook wie al een bestaande warmtepomp bezit, wordt wellicht voor hoge kosten geplaatst om de bestaande warmtepomp te ontdoen van broeikasgas.
8. energieonteigening of
‘kalte Enteignung’
In België
kennen we reeds het EPC-label. Het Energie Prestatie Certificaat is verplicht
bij verhuur of verkoop van een woning. De oplettende en wakkere burger voelt de
bui al hangen… het is een kwestie van tijd voor de EU met een verplicht label
komt. Tegen 2050 moet in België overigens iedere woning over een A-label
beschikken ofwel een maximaal verbruik van 100 kWh/m². Niet alleen bij verkoop
of verhuur, ook de eigen woonst. Het Duitse warmtepomp-gebod is zo’n
voorproefje. Want om een warmtepomp rendabel en efficient te laten werken moet
een huis perfect geïsoleerd zijn. En liefst ook ventilerend en ademend om
schimmel en vocht te voorkomen. Kortom, de verplichte renovatie en extreme
isolatie van woningen gebeurt in Duitsland onder het mom van vergroening en
energie-efficiëntie. De terechte vrees ontstaat dat vooral gepensioneerden niet in staat
zullen zijn om die kost en investering nog te dragen of te
rechtvaardigen.
Men vreest voor een onteigeningsgolf onder Duitse ouden van dagen.
Afsluitend
Of het nu gaat over elektrisch rijden, over thuisbatterijen, over zonnepanelen, over recyclage, over de kernuitstap of over het eten van insecten,… hoe meer men zich met de energie-reconversie en dit vergroeningsverhaal inlaat, hoe meer men tot de vaststelling komt dat wij zijn aanbeland in een periode van ongekende misallocatie van grondstoffen, verspilling van energie en van een historische kapitaalvernietiging. De maatregelen die men de burger oplegt, zijn bizar ondoordacht en bulken van de onbedoelde negatieve nevenwerkingen die op geen enkele wijze opwegen tegen de theoretische voordelen.
Joachim Van Wing is ondernemer en zaakvoerder in de
kunststoffenindustrie. Mede daardoor heeft hij een vinger aan de pols en houdt
hij in de gaten wat zich afspeelt in de brede economie, de energiesector en de
olie-industrie. Dit artikel verscheen tevens op de substack van Joachim Van Wing,
