Analyse door Dr. Joseph Mercola 10 maart 2024
Video Link: https://www.bitchute.com/video/UWEX4GAKBoBG/
HET VERHAAL IN EEN OOGOPSLAG
· De trend is dat minder maar grotere bedrijven hun
macht vergroten om te controleren wat we eten; op het moment dat Howard zijn
boek schreef, controleerden vier Europese bedrijven de wereldwijde biermarkt;
zes bedrijven controleerden de wereldwijde zaadmarkt; twee bedrijven
controleerden de voedseldistributie in de Verenigde Staten.
· Monopolies komen ten goede aan bedrijven — niet aan
het publiek — die de macht en politieke invloed van het bedrijf versterken.
Veel bedrijfsleiders dienden en dienen zelfs in federale adviescommissies en
werkgroepen voor wereldwijde handelsovereenkomsten
· Twee derde van de in de Verenigde Staten verkochte
landbouwgrondstoffen was afkomstig van slechts 100.000 boerderijen en deze
middelgrote tot grote boerderijen werden steeds groter, deels door de manier
waarop overheidssubsidies worden uitgedeeld
Noot van de redactie: dit artikel is
een herdruk. Het werd oorspronkelijk gepubliceerd op 30 juli 2017.
De meesten van ons hebben weinig tot geen idee hoe
de krachten achter de schermen het voedsel dat we kopen en de diepte van de
corruptie beheersen. Philip Howard, Ph.D., auteur van "Concentratie en kracht in het
voedselsysteem: wie controleert wat we eten?," bestudeert
veranderingen in het voedselsysteem, met de nadruk op het visualiseren van deze
trends.1
"Mijn motivatie [voor het
schrijven van het boek] was om te ontdekken wat er aan de hand is, om mensen te
helpen begrijpen wie wat bezit en alle strategieën die deze dominante bedrijven
gebruiken om hun macht verder te vergroten," hij zegt.
Zijn werk is te zien geweest bij veel prominente
media, waaronder The New York Times, The Washington Post en Chicago Tribune. In
2024 geeft hij undergraduate en undergraduate cursussen in gemeenschap, voedsel
en landbouw en een graduate cursus.
Hij is ook universitair hoofddocent bij de afdeling
gemeenschapsduurzaamheid aan de Michigan State University en heeft een Ph.D. in
landelijke sociologie. Zijn twee belangrijkste projecten in 20242 karakteriseren
diversiteit in het voedselsysteem, met name in plantenzaden / dierlijke
genetica, eiwitrijk voedsel en alcoholische dranken, en "overbruggende
informatielacunes tussen actoren in het voedselsysteem, waaronder het gebruik
van 'ecolabels.'"
Endgame: wereldwijde monopolisatie
Een feit dat velen zich niet realiseren, is hoe weinig
bedrijven het wereldwijde voedselsysteem beheersen, van zaden tot supermarkten.
Zoals opgemerkt door Howard:
"De trend in de meeste industrieën is dat
steeds minder bedrijven hun macht vergroten. Een heel dramatisch voorbeeld is
de bierindustrie. Vier bedrijven met het hoofdkantoor in Europa brouwen
ongeveer de helft van het bier ter wereld. Dat zal zeer binnenkort naar drie
gaan, want Anheuser-Busch InBev verwerft SABMiller.
Zelfs als je een zeer dominant bedrijf bent, zit je
verstrikt in dit systeem waar je groter moet worden of moet worden overgenomen
door je grote concurrenten. Maar het resulteert erin dat steeds minder mensen
beslissingen nemen over het voedsel dat we eten. Er wordt zelfs gespeculeerd
dat InBev zijn verkoop niet genoeg verhoogt, zelfs niet met deze acquisitie,
dus ze zullen een grote frisdrankfirma moeten kopen, misschien zelfs cola of
pepsi."
Met de overname van SABMiller van $ 103 miljard
werd InBev een van de drie grootste voedingsbedrijven ter wereld. InBev is ook
eigenaar van Anheuser-Busch, dat Budweiser produceert, een van de bekendste
biermerken ter wereld. In sommige delen van de wereld, zoals in Afrika en
Latijns-Amerika, heeft InBev al een monopolie gevestigd.
Antitrustregels en -voorschriften van de federale
regering zijn bedoeld om dit soort monopolies te voorkomen. Wanneer grote
bedrijven andere grote bedrijven willen kopen, is een rigoureus evaluatieproces
vereist voordat ze toestemming hebben om te fuseren. Dus hoe komt het dat dit
soort monopolie-opbouw nog steeds plaatsvindt? Howard legt uit:
"In de vroege jaren 1900 waren er een aantal
wetten aangenomen om deze trusts te voorkomen, deze combinaties die
resulteerden in monopolies in deze markten. Dat veranderde dramatisch vanaf de
jaren tachtig. Reagan werd gekozen. Hij gaf de hoofden van federale
agentschappen de opdracht om een heel andere kijk te hebben op fusies en
overnames.
Tegelijkertijd werden federale rechters
geïndoctrineerd in de Chicago School of Economics. Ze werden betaald om met
deze junkets naar Arizona, Florida te gaan, zulke plaatsen. Ze speelden golf.
Vervolgens woonden ze deze seminars bij waar ze fusies en overnames leerden
die, tenzij ze de prijzen voor consumenten onmiddellijk verhoogden, voor
iedereen goed waren.
Als resultaat van slechts één van die programma's
had begin jaren '90 tweederde van de federale rechters deelgenomen. Het is in
wezen onmogelijk om nu een antitrustzaak voor de federale rechtbanken te
winnen."
Monopolies ziin niet in het voordeel van het publiek
De waarheid is dat monopolies eigenlijk alleen de
bedrijven in kwestie ten goede komen, niet de bevolking in het algemeen. Het
versterkt alleen de macht van het bedrijf, inclusief hun politieke invloed.
Veel multinationale bedrijfsleiders zijn zelfs lid van federale
adviescommissies en werkgroepen van wereldwijde handelsovereenkomsten.
Sommige van deze internationale
handelsovereenkomsten worden zelfs voor de VS geheim gehouden. Congres, maar
leidinggevenden van grote multinationals zijn aanwezig tijdens de
onderhandelingen. Wanneer grote bedrijven de regelgevende instanties kunnen
beïnvloeden die zijn gecharterd om ze te reguleren, kunnen ze het
regelgevingsproces omzeilen en een kartel vormen.
"Een goed voorbeeld is de zaadindustrie. Het
werd vanaf de jaren tachtig overgenomen door grote chemische bedrijven. We
kwamen bij slechts zes bedrijven. Eerder waren er meer dan 30 bedrijven. Deze
grote zes chemische bedrijven, die ook zaadbedrijven zijn, hebben wederzijdse
licentieovereenkomsten voor genetisch gemanipuleerde (GE) technologieën.
De grondstoffenboeren die deze GE-eigenschappen
willen, zoals herbicideresistentie —, de onafhankelijke zaadbedrijven hebben
geen toegang tot die technologieën. Ze worden ofwel overgenomen door deze
bedrijven of gaan uiteindelijk failliet. Op dit moment is het mogelijk dat die
grote zes worden teruggebracht tot slechts drie.
BASF ... is uit de zaadverkoop gekomen. Bayer
probeert Monsanto, Dow en DuPont over te nemen en is van plan te fuseren ...
[en] ChemChina, een chemisch bedrijf in Chinese handen, neemt Syngenta
over."
Download dit artikel voordat het verdwijnt
Download
PDF https://media.mercola.com/ImageServer/Public/2024/March/PDF/bigger-firms-control-global-food-system-pdf.pdf
Zaadmonopolies gemaakt door chemische bedrijven
Zelfs na de uitkoop door Bayer,3 Monsanto
was het klassieke voorbeeld van de draaideur tussen overheid en industrie. 'Er
zijn mensen die gewoon heen en weer gaan tussen Monsanto en de instanties die
dat bedrijf zouden moeten reguleren', merkt Howard op. Deze invloed maakt
ongetwijfeld deel uit van het succes van Monsanto.
Het patenteren van zaden en de daaropvolgende
beperkingen op zaad hebben geleid tot wat in wezen een overname van de landbouw
door chemische bedrijven is. Het patenteren van zaden komt deze bedrijven op
meerdere manieren ten goede. Boeren moeten niet alleen elk jaar nieuw zaad
kopen, aangezien de octrooien het niet mogelijk maken zaden te sparen of te
delen, deze GE-gewassen eisen ook dat bepaalde chemicaliën ermee worden
gebruikt, wat deze bedrijven natuurlijk ook maken en verkopen.
"Monsanto gebruikt zeer sterke bescherming van
intellectuele eigendom op zaden in de Verenigde Staten en probeert dat model
over de hele wereld uit te breiden. Met de handelsovereenkomsten dwingen ze
andere landen om hun wetten te wijzigen om bedrijven als Monsanto te
beschermen, in plaats van boeren toe te staan zaden te redden en opnieuw te
planten. In de Verenigde Staten zijn sommige boeren zelfs naar de gevangenis
gegaan omdat ze zaden hadden bespaard, om nog maar te zwijgen van de miljoenen
dollars aan boetes," zegt Howard.
Er zijn veel redenen om te vermoeden dat GE-zaden
zijn ontwikkeld om de chemische verkoop te verhogen, aangezien de meeste van de
vermelde voordelen van GE-zaden eigenlijk vals zijn gebleken. Als slechts één
voorbeeld stond Monsanto erop dat onkruid biologisch onmogelijk was om
resistentie tegen glyfosaat te ontwikkelen, maar tegen de tijd dat Howard zijn
boek schreef, resistente superwieren hadden al meer dan 60 miljoen hectare
Amerikaanse akkerland overgenomen.4
Het antwoord van de chemische
biotechnologie-industrie was om gewassen te ontwikkelen die resistent zijn
tegen meer giftige herbiciden, maar iedereen met een half brein zou moeten
beseffen dat deze "oplossing" het probleem alleen maar zal
verergeren, het creëren van onkruid dat ook bestand is tegen deze krachtigere
gifstoffen. Vroeg of laat moeten we uitstappen van de chemische loopband of
voedsel zal zelfs op korte termijn te giftig zijn om te eten.
Ondanks ernstige zorgen zijn er ook gunstige
veranderingen
In zijn boek verkent Howard de hele supply chain,
van zaad tot boerderij tot verwerking en distributie tot de retailmarkt,
kijkend naar hoe de dingen in de loop der jaren zijn veranderd. Zo waren er in
1937 bijna 6,8 miljoen boeren in de Verenigde Staten, die op dat moment
ongeveer 100 miljoen inwoners hadden. Vandaag hebben we minder dan 2 miljoen
boeren, met een bevolking van meer dan 325 miljoen.5
Wat erger is, naar schatting tweederde van de
landbouwgrondstoffen die in de Verenigde Staten worden verkocht, is afkomstig
van slechts 100.000 boerderijen en deze middelgrote tot grote boerderijen
worden steeds groter. De redenen voor deze trend zijn talrijk, maar
overheidssubsidies spelen een belangrijke rol. Ongeveer 85% van de federale
subsidies gaat naar de top 10% van de boerderijen, wat hun voordelen versterkt,
waardoor ze kunnen uitbreiden en naburige boerderijen kunnen uitkopen.
Er zijn enkele zeer duidelijke en reële zorgen over
ons voedseldistributiesysteem. Maar hoewel de situatie deprimerend kan lijken,
vinden er ook gunstige veranderingen plaats. Zoals opgemerkt door Howard:
"Er zijn veel pogingen om deze trends te
weerstaan ... [B] ig-bedrijven worden groter ... omdat ze geen andere manier
hebben om te groeien. De bierverkoop in de Verenigde Staten is bijvoorbeeld
echt afgevlakt, behalve het ambachtelijke brouwsegment. We hebben deze
dramatische toename van het aantal brouwerijen in de Verenigde Staten,
duizenden en duizenden nu.
Hun verkooppercentage is ruim 10%. Als je alleen
naar het bierpad in je supermarkt kijkt, is er veel meer keuze dan 10 of zeker
20 jaar geleden. Een reactie die de grote brouwers de afgelopen jaren hebben
geprobeerd, is het opkopen van enkele van die ambachtelijke brouwerijen.
Maar de geest is uit de fles. Mensen zijn weggegaan
van die macrobrouwsels. Ze verhogen hun verkoop helemaal niet — daarom moeten
ze naar andere delen van de wereld kijken voor groei.
Er zijn veel [andere] voorbeelden zoals [dat] in
andere delen van het voedselsysteem. Zo fokken kalkoenen uit het erfgoedras. De
aantallen zijn ver gestegen, hoewel er in de jaren 2000 minder dan 2.000
kalkoenen in de hele VS waren die niet breedborstwit waren. Mensen creëren
steeds meer van deze alternatieven. Het is gewoon moeilijk om ze te vinden en
te ondersteunen."
Onnodig te zeggen dat een alternatief is om wat van
je eigen voedsel te verbouwen. We kunnen niet allemaal allerlei soorten voedsel
verbouwen of al ons eigen vee houden, maar de meeste mensen kunnen iets
verbouwen. Momenteel kweek ik ongeveer de helft van al het voedsel dat ik in
een bepaalde week eet. Zoals opgemerkt door Howard:
"Zelfs als je geen ruimte hebt, kun je
bijvoorbeeld wat spruiten laten groeien. Op die manier word je gewoon een
beetje zelfvoorzienend. Als je helemaal geen ruimte hebt om zelfs maar een
containertuin te hebben, dan kun je verbindingen maken met lokale boeren.
Er zijn steeds meer door de gemeenschap
ondersteunde landbouwbedrijven en coöperaties waar boeren eenmaal per maand
samenkomen op een afleverpunt en koopclubs. Het is echt bemoedigend om te zien
dat mensen het industriële voedselsysteem echt beu zijn en al deze
alternatieven vinden en we creëren meer ruimtes om te gedijen."
Hoe bedrijfsovernames en fusies de voedselkwaliteit
beïnvloeden
Howard bespreekt veel interessante casusmonsters in
zijn boek, waaronder die van Silk Soy-melk, wat een krachtige illustratie is
van hoe voedselkwaliteit wordt beïnvloed als het klein is, op integriteit
gebaseerd merk wordt overgenomen door een grote conventionele entiteit.
Persoonlijk raad ik niet aan om sojamelk te drinken. Het is ongezond om een
aantal zeer goede redenen, de inhoud van het lectine is een groot nadeel.
Desalniettemin geloofde Steve Demos, die het merk
Silk oprichtte, oprecht dat sojamelk een gezond product was. Een van de
beperkingen waarmee hij werd geconfronteerd, was het inbreken in conventionele
supermarkten, omdat ze voor miljarden dollars per jaar kosten in rekening
brengen. Een enkel product in een regionale supermarktketen krijgen, kan
tienduizenden dollars kosten. De manier waarop Demos zijn visie kon
implementeren, was door grote bedrijven als Coca-Cola te benaderen.
Een van de bedrijven waar hij financiering voor
kreeg, was Dean Foods. Ze betaalden de slotkosten om Silk-sojamelk in de
supermarkten te krijgen. Het merk groeide exponentieel en op een gegeven moment
had Silk meer dan driekwart van alle verkopen van sojamelk, wat min of meer een
monopolie is. De prijs die Demos betaalde, verloor de controle over zijn
bedrijf aan zijn investeerders. Dean Foods verwierf uiteindelijk 100% van het
bedrijf en Demos kon de overname niet blokkeren.
"Het is niet verrassend dat Dean Foods zijn
toewijding aan biologische ingrediënten heeft verminderd. Ze verminderden de
toewijding om Noord-Amerikaanse sojabonen te kopen. Ze begonnen sojabonen uit
China en Brazilië te kopen. Ze gingen van een 100% biologisch bedrijf naar
misschien 6% biologisch vandaag," zegt
Howard.
Stonyfield is een ander voorbeeld van een bedrijf
waarvan de oprichter een idealistische en altruïstische persoon was die zich
toelegde op het leveren van het best mogelijke product, maar die uiteindelijk
de controle over het bedrijf verloor in zijn poging om te groeien. Daarbij werd
ook de kwaliteit van het product verlaagd.
"Stonyfield was een interessante zaak omdat
Gary Hirshberg, de oprichter, al zijn investeerders, zijn vrienden en familie
moest afbetalen die hem hielpen dit bedrijf op te richten. Hij wilde die
producten ook beschikbaar stellen aan meer consumenten.
Hij onderhandelde lang over een buy-out met Danone,
het Franse yoghurtbedrijf. Maar de bewering ging over het verhogen van de
verkoop, dus moesten ze een aantal van hun idealen afzwakken, zoals hun
toewijding aan biologisch, om de verkoop te verhogen. Nu zijn ze erg kwetsbaar.
Ze kunnen uiteindelijk deel gaan uitmaken van een buitenlandse firma."
Voorbeelden van bedrijven die weigerden uit te
verkopen
Positiever is dat sommige bedrijven zich hebben
verzet tegen geweldige uitkoopaanbiedingen en weigerden hun idealen op te
offeren.
Een voorbeeld is Clif Bar. Op het laatste moment
liep Gary Erickson weg van een $ 60 miljoen bod van Quaker Oats, een divisie
van Pepsi, omdat hij zag dat veel van de beloften die al vroeg in de
onderhandelingen waren gedaan, werden afgewezen. Hij had er geen vertrouwen in
dat ze de toewijding aan zijn idealen zouden behouden. Clif Bar is dus nog
steeds onafhankelijk en het bedrijf geeft geld aan een aantal milieuoorzaken.
Een ander intrigerend voorbeeld is Eden Foods, dat
vanaf het begin — zeer hoge biologische normen hanteerde, in feite weigerden ze
het biologische label USDA op hun voedsel te plakken, ook al was het
biologisch, omdat ze dachten dat het biologische label in gevaar was gebracht.
Volgens Howard:
"Ze zijn een bedrijf dat zich heeft ingezet om
bij lokale leveranciers te kopen en niet veel synthetische
verwerkingshulpmiddelen te gebruiken. Ze waren tegen het afzwakken van
biologische verwerkingsnormen om synthetische stoffen mogelijk te maken. Ze
zetten het biologische label USDA nog steeds niet op hun producten. Ze hadden
geluk.
Ze bestaan al zo lang — sinds de jaren '70 — dat
hun integriteit bij een bepaald aantal consumenten bekend is. Ze konden in een
distributiesysteem komen. Het is zeer waarschijnlijk dat als ze vandaag zouden
proberen te beginnen, ze het nooit zouden redden. Het is jammer dat meer mensen
niet weten welke bedrijven onafhankelijk zijn, bedrijven als Nature's Path en
Bob's Red Mill.
Bob heeft eigenlijk iemand ingehuurd die specifiek
is om buy-outaanbiedingen af te weren. Ze vertelden het gewoon aan mensen die
'nee' vroegen.' Ze hebben Bob zelfs nooit de bedragen verteld die hem werden
aangeboden. Bob's Red Mill en Clif Bar zijn allebei in een
aandelenbezitprogramma voor werknemers gegaan in plaats van alleen uit te
verkopen aan de hoogste bieder."
Distributie Monopolies
De productie- en distributieonderdelen van de
supply chain zijn enigszins mysterieuze componenten achter de schermen van het
voedselsysteem die maar weinig mensen volledig begrijpen. Eerst moeten de
basisingrediënten worden gemaakt en dan moet iemand ze combineren en in een
doos doen. Vaak worden verschillende bedrijven ingehuurd om bepaalde stappen
van het proces uit te voeren.
Wanneer u deze verantwoordelijkheden aan andere
bedrijven delegeert, kunt u gemakkelijk problemen tegenkomen, zelfs als ze
goedbedoeld zijn, omdat iedereen op zoek is naar manieren om kosten te
besparen. Sommige ethisch gehandicapte bedrijven kunnen u bijvoorbeeld
ondermaatse ingrediënten verkopen. Maar zelfs als de ingrediënten van hoge
kwaliteit zijn, wordt het voedsel nog steeds verwerkt, wat de voedingswaarde
van het voedsel beïnvloedt. Een deel van de oplossing is het helemaal opnieuw
bereiden van uw voedsel. Dan kun je deze verborgen valkuilen omzeilen.
Vervolgens moet het voedsel worden gedistribueerd
van de productiefaciliteit naar opslagfaciliteiten en uiteindelijk naar
winkels. Howard legt enkele van de complexiteiten uit en het probleem met
monopolisatie op dit gebied:
"Je krijgt dingen van punt A tot punt B, soms
met koeling. In de jaren tachtig hadden we een coöperatief distributiesysteem.
We hadden tientallen coöperatieve distributeurs in de Verenigde Staten die
biologische en natuurlijke voedingsmiddelen verdeelden. Maar naarmate de
industrie groeide, konden ze het niet bijhouden. Ze hadden niet het kapitaal om
meer vrachtwagens en magazijnen te kopen, enzovoort.
Een bedrijf genaamd United Natural Foods dook
binnen en verwierf in 2002 de twee grootste overgebleven coöperatieve
distributeurs. Ze worden nu openbaar verhandeld. Hun belangrijkste klant is
Whole Foods. Voor de bredere nationale distributie van voedingsmiddelen is er
Sysco. Bij zowat elk restaurant waar je naar toe gaat, zie je een Sysco-truck.
Ze hebben één grote concurrent — VS. Voedsel. Op
het moment dat ik het boek schreef, was Sysco van plan Amerikaanse. Voedsel.
Dit betekent dat al deze mensen die hen tegen elkaar hebben opgezet om betere
deals te krijgen, die optie niet zouden hebben.
Dit is een van die dingen die ik niet verwachtte,
maar het was zo duidelijk dat er maar twee bedrijven op die schaal waren dat de
Amerikaanse regering die acquisitie daadwerkelijk ongedaan maakte. Er zijn er
dus nog twee, hoewel ze allebei een aantal andere kleinere distributeurs
blijven overnemen."
Handige bronnen
Ook al zijn de feiten behoorlijk ontmoedigend, er
is iets dat jij, je familie en vrienden kunnen doen om deze trieste stand van
zaken te veranderen. Onthoud dat je een zeer krachtige bron — hebt, je kunt
stemmen met je portemonnee, wat de ultieme scheidsrechter is van zakelijk
gedrag. Howard beëindigt zijn boek met bronnen die je kunt gebruiken om beter
opgeleide keuzes te maken, waaronder de volgende:
Buycott.com heeft zowel een website
als een app waarmee u met uw portemonnee kunt stemmen door de geschiedenis en
het eigendom van een product te leren, en bedrijven te vermijden die om
verschillende redenen worden geboycot, zoals die met chocolade geproduceerd
door kindslaven, of die met genetisch gemodificeerde ingrediënten
Meer informatie
Pak een exemplaar van Howard's boek voor meer
informatie, "Concentratie en kracht in het
voedselsysteem: wie controleert wat we eten?" Als je geïnteresseerd
bent in meer details, zijn ze er allemaal. De boodschap om mee naar huis te
nemen is dat je met je portemonnee moet stemmen en je echt moet inzetten om
echt, onverwerkt voedsel te eten. Zo veranderen we uiteindelijk dit corrupte en
vervormde voedselsysteem.
Zoals Howard opmerkt, is het aan ons allemaal om
erachter te komen wie we steunen met ons zuurverdiende geld. In het beste
geval, in de ideale wereld, zou iedereen beginnen met het verminderen van
bewerkte voedingsmiddelen. Dat is echt de sleutel, want als je dat doet, zul je
waarschijnlijk geen grote onderneming steunen, vooral als je lokaal koopt.
"We moeten echt beginnen met het vermijden van
die grote bedrijven, deze 10 bedrijven die een derde van de verkoop van
voedingsmiddelen en dranken in de Verenigde Staten beheersen en in sommige
gevallen meer willen uitgeven, als het betekent dat u een product van hogere
kwaliteit moet krijgen, of er minder van moet gebruiken, en kleinere en lokale
en onafhankelijke bedrijven moet ondersteunen," zegt Howard.
Het is belangrijk om te beseffen dat we het gedrag
van deze bedrijven kunnen veranderen. Ze zijn door investeerders gecontroleerd
en beleggers willen winst. Als hun winst daalt, moeten ze reageren op publieke
druk. Dit is hoe we veel van de giftige toevoegingen uit onze
voedselvoorziening kunnen halen en hoe we GE-ingrediënten eruit zullen halen.
Het enige wat je hoeft te doen is dat soort
producten niet kopen. Ze kunnen al deze uitgebreide systemen hebben opgezet en
alle federale regelgevende instanties controleren, maar als mensen niet kopen,
maakt dat allemaal niet uit. Daarnaast:
"Veel van deze grote bedrijven
ontvangen enorme subsidies, direct en indirect. Een van de manieren waarop we
dingen kunnen veranderen, niet alleen door alternatieven te zoeken en te
ondersteunen, is door druk uit te oefenen op de regering om deze grote
subsidies te beëindigen en het speelveld gelijk te maken," zegt Howard.
Bronnen en referenties
·
1 Philip H. Howard, informatiegrafiek
·
2 Michigan State
University. College of Agriculture & Natural Resources
·
3 Bayer Global. Bayer sluit de overname van Monsanto. 7 juni 2018
·
4 UCSUSA.org, The Rise of Superweeds — En wat te doen (pdf)
·
5 US Census Bureau
