maart 23, 2025 18
Een Russische invasie in individuele Europese landen of het hele continent kan elk moment plaatsvinden. EU-landen moeten zich daarom voorbereiden op grote oorlogen en zich zwaar bewapenen. Vanaf nu moet dit ook op supranationaal niveau gebeuren in plaats van elke lidstaat afzonderlijk. Dit was de boodschap van de voorzitter van de Europese Commissie, Ursula von der Leyen, toen ze het nieuwe gemeenschappelijke defensieplan van de Unie “Preparedness 2030” presenteerde tijdens een toespraak in Kopenhagen.
Sinds enige tijd is de EU op een aantal gebieden geleidelijk veranderd van een intergouvernementele samenwerking in een supranationale federatie, wat door sommigen wordt toegejuicht, maar door anderen wordt afgekeurd. Er is echter brede overeenstemming dat de EU geen supranationale federale defensiemacht zou moeten hebben – controle hebben over en in staat zijn om zijn grondgebied te verdedigen tegen een externe agressor is een nationale toewijding en een hoeksteen van het internationaal recht voor de definitie van een staat, schrijft Mats Dagerlind.
Europa bedreigd door Russische invasie
Gezien de dreiging dat Poetin na Oekraïne andere landen zal binnenvallen en heel Europa zal onderwerpen, moet dit idee nu worden losgelaten. De massale militaire opbouw die nodig is om Rusland op afstand te houden, moet gezamenlijk op EU-niveau gebeuren. Dit was de boodschap van Ursula von der Leyen, voorzitter van de Europese Commissie, toen ze het nieuwe gemeenschappelijke defensieplan van de Unie “Readiness 2030” presenteerde tijdens een toespraak op de Koninklijke Deense Militaire Academie in Kopenhagen.
Tegen dat jaar moeten de militaire wapenaankopen van de lidstaten collectief zijn en gecoördineerd worden vanuit Brussel. Volgens Leyen trekt de VS zich onder de regering-Trump terug uit Europa en wordt het continent aan zijn lot overgelaten, waardoor de EU-landen zich verder moeten herbewapenen als een eenheid en niet, zoals tot nu toe, elk land afzonderlijk. Of dit een accuraat beeld is, valt echter te betwijfelen – de VS hebben artikel 5 van de NAVO, dat alle lidstaten verplicht elkaar bij te staan, niet in twijfel getrokken.
Militair fonds van de EU van achthonderd miljard euro
Leyen sprak in Kopenhagen over “een wereld vol gevaren,” maar het was duidelijk dat de dreiging van een invasie vanuit Rusland alle andere gevaren overschaduwt. Als eerste stap naar de financiering van een gemeenschappelijke militaire defensie van de EU voorziet het ‘Preparedness 2030’-plan in de oprichting van een door Brussel beheerd fonds met een waarde tot een honderdvijftig miljard euro.
Von der Leyen sprak in termen van “Europa’s defensie-uitgaven en militair-industrieel complex,” in tegenstelling tot die van individuele lidstaten. Volgens het nieuwe plan zullen de gezamenlijke wapenaankopen niet alleen betrekking hebben op de verbetering van de militaire defensiecapaciteiten van de EU, maar ook op de voortzetting van de militaire steun aan Oekraïne voor de duur van de oorlog. Er zijn echter vredesonderhandelingen gestart op initiatief van de Amerikaanse president Donald Trump.
Gecoördineerde herbewapening in EU-landen
Volgens het plan zullen economische beslissingen over defensie op EU-niveau worden genomen, waar over langetermijninvesteringen zal worden beslist. Nationale defensiebeslissingen zullen van ondergeschikt belang zijn. Leyen noemde lucht- en raketverdediging, artilleriesystemen, munitie en raketten als voorbeelden van wat de EU in de toekomst gezamenlijk zal moeten aanschaffen. Militaire bases en vliegvelden moeten ook op EU-niveau gepland en besloten worden, aldus de Commissievoorzitter.
Leyen zei dat het haar niet vreemd is om deze gecoördineerde militaire opbouw uit te breiden naar landen buiten de EU, waaronder voormalig EU-lid Groot-Brittannië en Noorwegen. Maar ook verder weg gelegen landen zoals Canada, India en niet nader genoemde landen in Azië zouden in aanmerking kunnen komen, zei ze.
“Onze veiligheid is ondeelbaar. Daarom werken we eraan om nieuwe wegen in te slaan,” zei de voorzitter van de Europese Commissie.
Terwijl Leyen’s toespraak doordrongen was van het idee van de EU als een federale entiteit, ook op het gebied van defensie, gingen sommige van haar woorden in de tegenovergestelde richting. Zo stelde ze bijvoorbeeld dat “Europa altijd zal staan voor soevereiniteit en territoriale integriteit.”
“Een nieuwe internationale orde”
Het imperialisme van Rusland en het verminderde belang van de Verenigde Staten om de grootste militaire last in NAVO-verband te dragen, betekenen dat Europese landen hun aanpak fundamenteel moeten heroverwegen, zei de voorzitter van de Europese Commissie.
“Nu is het tijd om eerlijk te spreken, zodat alle Europeanen begrijpen wat er op het spel staat. In de tweede helft van dit decennium en daarna zal een nieuwe internationale orde ontstaan,” zei ze.
De toespraak is hieronder volledig te zien en te beluisteren.
