Publicatiedatum: 20/01/2023
In een historisch arrest tikt het Europees Hof van
Justitie België op haar vingers omwille van haar pesticidenbeleid. Ons land
krijgt niet langer uitzonderingen op het gebruik van neonicotinoïden, een groep
insecticiden die omwille van hun bewezen verwoestende effecten op
biodiversiteit in Europa verboden zijn. Daarmee bevestigt het Hof wat tal van
natuur-, gezondheids- en milieuverenigingen al jaren aanklagen. "En
dat er nog werk aan de winkel is bij de Belgische
overheidsdienst bewijst de noodtoelating die gisteren, op dezelfde
dag van het Europees arrest, verleend werd voor een insecticide in de
sierplantenteelt in serres." zegt Geert Gommers, expert pesticiden bij
Velt. "Geen neonicotinoïde, wel een insecticide dat zeer toxisch is voor
bijen en voor waterorganismen."
Specifiek gaat het dossier over het gebruik van
neonicotinoïden voor zaadcoating. Neonicotinoïden zijn actieve stoffen die
gebruikt worden om planten te beschermen tegen schadelijke insecten door in te
werken op hun zenuwstelsel. In 2018 besloot de Europese Commissie, na grote
vertraging door fikse lobby van onder meer de pesticidenindustrie, om deze
volledig te verbieden omwille van de bewezen desastreuze impact op
biodiversiteit en gezondheid. Lidstaten kunnen desondanks bij de Europese
Commissie een uitzondering of derogatie op het gebruik van deze pesticiden
aanvragen voor onvoorziene omstandigheden, een achterpoortje in de wetgeving
waar minister van landbouw Clarinval volop gebruik van maakt. Volgens een recent rapport van Pan Europe vroeg België
tussen 2019 en 2022 13 keer zo’n uitzondering aan, waarvan 9 keer voor de
schadelijke neonics.
Wanneer een uitzondering jaarlijks terugkeert
Na een door België aan de suikerlobby verleende
derogatie voor het gebruik van schadelijke neonics op suikerbieten, trokken de
Europese NGO PAN Europe, de Waalse vzw Nature et Progrès en een een Belgische
imker naar de Belgische Raad van State. De ngo’s vroegen ook aan het Europese
Hof Van Justitie om de grenzen van de wet met betrekking tot afwijkingen te
verduidelijken. Ze hadden een sterke case: jaar na jaar uitzonderingen vragen,
dat is geen “noodtoelating bij onvoorziene omstandigheden”, maar gewoon
structureel beleid. Bovendien kan men moeilijk over onvoorziene omstandigheden
spreken wanneer de schadelijke stoffen preventief nog voor het zaaien op het
zaad worden aangebracht.
Met een belangrijk arrest van het Europese Hof van Justitie krijgen
de ngo’s vandaag gelijk. Het veelvuldig gebruik van derogaties wijst bovendien
op hypocrisie bij de Europese lidstaten. De lidstaten gaan akkoord met het
verbieden van de meest schadelijke pesticiden, maar vragen vervolgens
uitzonderingen aan en stellen zo alsnog hun bevolking en omgeving bewust bloot
aan zeer toxische chemicaliën.
Niet van de pest naar de cholera
Deze uitspraak van het Hof van Justitie is de
zoveelste aanwijzing dat de federale regering inzake pesticiden meer waarde
hecht aan de belangen van de lobbygroepen dan aan die van de burger. Niet
alleen de bewezen schade aan de biodiversiteit wordt genegeerd, ook de
broodnodige Europese Farm-to-Forkambitie die een halvering in het gebruik van
pesticiden tegen 2030 vooropstelt. Dergelijke uitspraak van het Europese Hof
kan onmogelijk zonder gevolg blijven voor het federaal pesticidenbeleid.
Groen eist dan ook terecht dat minister Clarinval
de dienst die de uitzonderingen voorbereidde, laat doorlichten.
Deze uitspraak valt niet los te koppelen van de
hele reeks dubieuze pesticidenpraktijken dat ons land op elk niveau rijk is. Zo
stemde minister Clarinval eind 2022 nog -tegen het regeerakkoord in- voor de verlenging van glyfosaat en schendt de Vlaamse pesticidenreglementering al
meer dan tien jaar de Europese habitat- en pesticidenrichtlijn. Het is nu zaak
om niet, naar goede gewoonte, het ene schadelijke middel
te vervangen door het andere, maar werk te maken van een pesticidenbeleid dat
werkt voor landbouwer én natuur. 2023 is alvast een cruciaal jaar dankzij de
geplande lancering van het nationaal actieplan pesticiden en belangrijke
Europese dossiers, zoals de definitieve stemming rond de hervergunning van
glyfosaat.
Bron: Bond Beter Leefmilieu
