donderdag 13 maart 2025

Ondanks geruststellende verklaringen zijn black-outs volgende winter niet uitgesloten

Ondanks geruststellende verklaringen zijn black-outs volgende winter niet uitgesloten.

Illustratie: Shutterstock

Lode Goukens   Pal.be   13 maart 2025

 

De gascentrales die de sluiting van de kerncentrales moesten opvangen, raken niet tijdig klaar. Volgens Bert Wollants (N-VA) nam de vorige minister van Energie, Tinne Van der Straeten (Groen), onverantwoorde risico’s. Verschillende Kamerleden eisen een onderzoek. Ondertussen blijven huishoudens en bedrijven onzeker over de stroombevoorrading voor de komende winters.

Tijdens de Kamercommissie Energie op dinsdag 11 maart bleek dat de nieuwe gascentrales, die volgens voormalig minister Van der Straeten de sluiting van de kerncentrales moesten compenseren, niet tijdig gebouwd en aangesloten raken. Dit is een ernstig probleem, aangezien er volgende winter mogelijk onvoldoende stroom zal zijn.

Bovendien is er nog altijd geen definitieve zekerheid over de verlenging van meer dan twee kernreactoren. De wet die deze verlenging moet regelen, is nog steeds niet afgerond. Nochtans beweerden Van der Straeten, hoogspanningsnetbeheerder Elia en betrokken energiebedrijven afgelopen mei – enkele weken voor de verkiezingen – dat alles in orde zou komen. Dat blijkt nu niet te kloppen.

Het gaat om twee gascentrales: eentje van Engie in Flémalle en een andere van Luminus in Seraing. Vooral die laatste, een zogenaamde “CRM-gascentrale”, vormt een probleem. Energiebedrijven kregen subsidies en gegarandeerde prijzen via het CRM-veilingsysteem, georganiseerd door Elia voor de minister van Energie.

Het CRM-mechanisme en de gevolgen

CRM staat voor Capacity Remuneration Mechanism. Het principe was eenvoudig: bedrijven beloofden stroom te leveren via Elia’s hoogspanningsnetwerk en dienden hun methode en prijs in. In ruil kregen ze subsidies en een gegarandeerde prijs voor de geproduceerde stroom. Dit systeem moest de gegarandeerde prijs zo laag mogelijk houden.

Veel bedrijven namen deel aan de CRM-veiling. Een jaar voor de start van de leveringsperiode volgde een definitieve veiling. Vorig jaar gebeurde dit voor het eerst, maar sommige bedrijven moesten zich terugtrekken, onder andere door het ontbreken van omgevingsvergunningen. Dit was onder meer het geval door beslissingen van toenmalig Vlaams minister van Energie en Omgeving Zuhal Demir (N-VA).

Voor de bedrijven die niet afhaakten, ontstonden er andere problemen. Zo leverden oude straalmotoren van Engie deze winter dure stroom, wat huishoudens merkten op hun energierekening. Bovendien kregen gasgestookte centrales, die veel CO2 uitstoten, veel kritiek. Een groene minister die kerncentrales sluit en gascentrales met subsidies laat bouwen, was voor velen een brug te ver. Maar Van der Straeten wist zelf ook dat hernieuwbare energie niet altijd betrouwbaar was. Tijdens periodes van weinig zon en wind – de zogenaamde Dunkelflaute – moesten de gesubsidieerde straalmotoren al meteen stroom produceren, wat hen bijzonder lucratief maakte.

Het CRM-systeem was bedoeld om toekomstige stroomcapaciteit te garanderen. Bedrijven die capaciteit konden garanderen voor een specifieke periode (bijvoorbeeld winter 2025-2026) kregen financiële steun van de overheid, bovenop hun elektriciteitsinkomsten. Wel moesten ze een deel van hun inkomsten terugbetalen als de stroomprijs hoger werd dan de gegarandeerde prijs.

Vertragingen en boetes

Tijdens de Commissie Energie werd duidelijk dat vooral de gascentrale van Luminus in Seraing ernstige vertraging oploopt. Dit komt door problemen met de aansluiting door Elia. Uitbater Luminus riskeert hierdoor een boete.

De federale overheid subsidieert de nieuwe gascentrales met aanzienlijke bedragen. Over een periode van 15 jaar ontvangen ze elk ongeveer 900 miljoen euro. Niet-naleving van afspraken leidt tot boetes, maar onduidelijk blijft hoe hoog die zullen zijn. De gascentrale moet op 1 november 2025 klaar zijn om de stroombevoorrading te verzekeren en op 1 december operationeel zijn. Dit is al laat, zeker als het voor die tijd begint te vriezen. Luminus meldde op 24 februari echter dat de centrale pas op 31 januari 2026 stroom zal leveren – minstens twee maanden later.

Reacties en toekomstperspectieven

De nieuwe federale minister van Energie, Mathieu Bihet (MR), moest uitleg geven in de Commissie Energie. Bert Wollants (N-VA) bekritiseerde het bestaande beleid vanwege “de onverantwoorde risico’s die uw voorganger nam” en eiste een onderzoek.

Wollants stelde ook vragen over de bevoorradingszekerheid en de rol van Elia in de vertragingen en de oplopende kosten. Hij eist een grondig onderzoek naar Elia’s verantwoordelijkheid.

Bihet bleef voorzichtig in zijn antwoorden. Hij erkende op 24 februari vernomen te hebben dat de gascentrale in Seraing niet op tijd klaar zal zijn. Toch ziet hij hierin geen probleem, dankzij de verlenging van kernreactoren en de Franse kerncentrale in Flamanville. De derde reactor van Flamanville, sinds december 2025 operationeel, heeft een capaciteit van 1,65 GW en zou de Belgische bevoorrading in de winter van 2025-2026 moeten verzekeren.

Over mogelijke sancties of boetes voor Luminus bleef Bihet vaag. Hij stelde dat de exploitant verantwoordelijk is en dat Elia onder toezicht van de CREG de contractuele voorwaarden moet controleren en boetes moet opleggen indien nodig. Hij wees ook op beperkingen door lokale overheden, zoals de PS-burgemeester van Seraing, die eiste dat hoogspanningskabels ondergronds worden aangelegd.

Een nieuw orgaan voor energiebevoorrading

De stijgende kosten van Elia kwamen nauwelijks aan bod. Nochtans worden alle subsidies en prijsgaranties doorgerekend in de nettarieven, wat burgers direct raakt. Bihet verwees hiervoor naar de CREG, de federale energieregulator, en stelde dat elk initiatief voorbarig was.

Nochtans voorziet het regeerakkoord in de oprichting van een Hoge Raad voor de Energiebevoorrading. Dit orgaan moet de regering onafhankelijk adviseren, zonder inmenging van Elia, Fluvius, Engie en andere betrokken partijen. De minister beloofde dat de tekst over de oprichting van deze raad aan de Kamer zal worden voorgelegd zodra er een akkoord is binnen de regering.

Dit nieuwe orgaan zal meteen werk hebben. De gascentrale in Seraing was essentieel voor de bevoorrading na de sluiting van de zeven Belgische kernreactoren. Volgens de CREG is er echter geen gevaar, omdat Doel 4 en Tihange 3 worden verlengd. Engie-Electrabel heeft immers een contract ondertekend waarin staat dat beide reactoren eind 2025 operationeel zullen zijn. Dit brengt echter een andere uitdaging met zich mee: vóór verlenging zullen de reactoren buiten gebruik zijn voor groot onderhoud, wat betekent dat België in 2025 maandenlang geen enkele kernreactor zal hebben die stroom produceert.

De oprichting van de Hoge Raad voor de Energiebevoorrading wijst erop dat velen Elia niet langer vertrouwen. Dat Elia nu beweert dat er komende winter geen bevoorradingsprobleem is, roept vragen op over de betrouwbaarheid van hun voorspellingen. Zeker omdat Elia tegelijkertijd waarschuwt dat er  in de winter van 2026-2027 wél problemen kunnen ontstaan als de nieuwe gascentrale nog niet operationeel is

https://pal.be/2025/03/ondanks-geruststellende-verklaringen-zijn-black-outs-volgende-winter-niet-uitgesloten/

Kaboem: gevaccineerden veranderen in ‘genetisch gemodificeerde organismen’, ‘megaschandaal’

Dinsdag deed Peter Kotlar, de Slowaakse regeringscommissaris voor onderzoek naar de corona-aanpak, tijdens   een persconferentie   een verbi...