oktober 25, 2024 9
Het BRICS-blok heeft woensdag in Kazan de slotverklaring van zijn top aangenomen. Het document schetst het streven van de groep om gedurfde hervormingen door te voeren in mondiale instellingen, de samenwerking te versterken en samen te reageren op mondiale crises. Sputnik vroeg vooraanstaande experts op het gebied van internationale betrekkingen uit Azië en Europa om te helpen de verklaring te ontcijferen.
Experts op het gebied van politieke en internationale zaken verwachtten tektonische en transformerende veranderingen in de internationale betrekkingen tijdens de BRICS-Rusland top, en werden niet teleurgesteld. De 43 pagina’s tellende Kazan-verklaring van het blok, getiteld “Versterking van het multilateralisme voor rechtvaardige mondiale ontwikkeling en veiligheid,” bevat 134 punten die gericht zijn op het volgende:
- Het creëren van een “rechtvaardigere en democratischere wereldorde,”
- “versterking van de samenwerking voor mondiale en regionale stabiliteit en veiligheid,”
- “bevordering van economische en financiële samenwerking”
- en “het versterken van uitwisselingen tussen mensen voor sociale en economische ontwikkeling.”
In de verklaring werd opgeroepen tot hervormingen van Bretton Woods – de internationale financiële architectuur die aan het einde van de Tweede Wereldoorlog in het leven werd geroepen – om de belangen van ontwikkelingslanden in de instellingen beter te behartigen. Het verwierp ook “unilaterale, bestraffende en discriminerende protectionistische” maatregelen in verband met klimaatverandering en sprak zijn steun uit voor een uitgebreide reorganisatie van de Verenigde Naties, inclusief de Veiligheidsraad, om deze representatiever te maken voor de moderne realiteit, schrijft Ilya Tsukanov.
Op economisch vlak pleitte het blok voor meer gebruik van nationale valuta in de handel, benadrukte het het belang van de verdere uitvoering van de strategie voor macro-economische beleidscoördinatie en -samenwerking van het economisch partnerschap van de BRICS-landen en verwelkomde het de “aanzienlijke belangstelling van de landen van het Mondiale Zuiden” voor de BRICS-landen.
Specifieke toezeggingen omvatten plannen om de samenwerking in de hightechsector te versterken via het platform voor nieuwe technologie van de BRICS Economische Raad, inspanningen om de rol van de Nieuwe Ontwikkelingsbank van het blok uit te breiden “bij het bevorderen van infrastructuur en duurzame ontwikkeling” van de lidstaten, en het intensiveren van de samenwerking in de geneeskunde op een groot aantal gebieden, van traditionele en digitale gezondheid tot nucleaire geneeskunde, radiofarmaceutica en vaccins.
In de verklaring hebben de leden van het blok zich ertoe verbonden de onderhandelingen over het ambitieuze BRICS Clear-systeem voor grensoverschrijdende vereffening en bewaring voort te zetten en werden verdere verkenningen verwelkomd van “manieren om een logistiek platform op te richten om de transportvoorwaarden voor multimodale logistiek tussen BRICS-landen te coördineren en te verbeteren”, evenals het Russische voorstel om het BRICS Grain Exchange Platform op te richten om de wereldwijde voedselzekerheid te garanderen (en te verzekeren).
In een ontwikkeling die het groeiende zelfbeeld van de BRICS-landen als onafhankelijke geopolitieke speler onderstreept, gaf de verklaring uitgebreid commentaar op het standpunt van het blok over actuele internationale veiligheidskwesties, van het illegale gebruik van sancties en de plaatsing van wapens in de ruimte tot de Oekraïne-crisis, Het streven van Palestina naar volwaardig lidmaatschap van de Verenigde Naties, de “terroristische aanval met voorbedachten rade” van Israël op communicatieapparatuur in Libanon en zijn aanvallen in Gaza, Syrië en Iran, de crisis in de Rode Zee, de situatie in Zuid-Sudan, Haïti, Afghanistan en nog veel meer.
“Een keerpunt in de internationale politiek”
“De 16e top van de BRICS-landen is een keerpunt in de internationale politiek, omdat de BRICS-landen laten zien dat er een collectieve manier van onderhandelen is in het internationale systeem zonder hegemonie of gebruik van geweld,” vertelde Anuradha Chenoy, emeritus hoogleraar aan het Centrum voor Russische en Centraal-Aziatische Studies aan de Jawaharlal Nehru Universiteit, aan Sputnik, met commentaar op de inhoud van de Verklaring van Kazan en de wereldwijde implicaties ervan.
“De Verklaring van Kazan is een routekaart voor de BRICS-landen omdat het ‘gemeenschappelijke belangen’ combineert met ‘strategisch partnerschap’,” zei Dr. Chenoy, die de benadering van het blok contrasteerde met door het Westen geleide allianties en overeenkomsten waar “belangen’ zijn voorbehouden aan Westerse landen, en de term ’strategisch’ de dreiging of het mogelijke gebruik van geweld impliceert.”
Door op te roepen tot hervormingen van de instellingen van Bretton Woods, benadrukt de Verklaring van Kazan in feite de inspanningen van het blok om “zijn eigen versie van de instellingen van Bretton Woods op een heel andere manier te creëren,” meent Chenoy, die wijst op het gebruik dat de BRICS hiervoor maken van Economische Partnerschapsovereenkomsten, nationale munteenheden in de handel, de Nieuwe Ontwikkelingsbank, enz.
“Dit staat in schril contrast met de manier waarop Bretton Woods werkt, die opdringerig is – controle nemen over economieën, unilateraal zijn en landen geen stem of keuze geven in welke richting hun economieën zich kunnen ontwikkelen,” aldus de professor.
Uiteindelijk gaat de top in Kazan over tektonische verschuivingen in de mondiale machtsstructuur, zegt Chenoy, “omdat de opkomst en gemeenschappelijke agenda van de BRICS-landen een herverdeling en verspreiding van de mondiale macht laat zien die voorheen in handen was van het door de VS geleide westerse collectief. De gecombineerde economische macht van de BRICS-landen is nu gelijk aan, zo niet groter dan die van de G7-landen. Dit biedt kleinere landen de kans om te bemiddelen tussen de landen om hun strategische autonomie te versterken en alternatieven te zoeken. De BRICS-landen bieden handel in lokale valuta zodat landen beschermd zijn tegen de dollar en dollargerelateerde schulden; een diverse markt voor hun producten en productie, enzovoort.”
BRICS als tegenwicht tegen de door het Westen gedomineerde wereldorde
“Vanuit strategisch oogpunt bieden de BRICS in Kazan een tegenwicht voor de noodlijdende G7, op een moment dat verschillende belangrijke leden van de tweejaarlijkse bijeenkomst van het Gemenebest in plaats daarvan kiezen voor de BRICS, en wanneer de VS en de EU angstzaaierij bedrijven te midden van de onzekerheid van hun eigen nationale en internationale instellingen,” vertelde Paolo Raffone, directeur van de in Brussel gevestigde denktank voor geopolitieke zaken CIPI Foundation, aan Sputnik.
“De deelname van VN-secretaris-generaal Guterres bevestigt hun vreedzame en coöperatieve bedoelingen binnen het multilaterale systeem. Helaas voor de ideologische critici van BRICS zijn er geen opruiende verklaringen gehoord of geschreven,” zei Raffone.
Verwijzend naar de punten in de verklaring waarin wordt benadrukt dat de Verenigde Naties en de financiële instellingen van Bretton Woods moeten worden hervormd om hun inclusiviteit te bevorderen, wees de waarnemer erop dat dergelijke voorstellen al sinds de jaren zeventig worden besproken, maar dat ze nu pas echt mogelijk worden, gezien de gecombineerde macht van de economische en geopolitieke wereldmeerderheid tegenover de BRICS-landen.
“De verklaring zegt rustig maar krachtig dat de weg naar een evenwichtigere vertegenwoordiging en verantwoordelijkheid in de wereldpolitiek niet langer kan worden tegengehouden, ondanks het verzet van de hegemons. Het is alleen een kwestie van tijd, niet van richting en resultaat”, aldus Raffone.
“De BRICS-landen benadrukken dat het ‘systeem’ geen doel op zich is, maar een instrument. Daarom moet het “systeem” alle mensen op aarde dienen zonder hun legitieme streven naar het behoud van hun identiteit te belemmeren. In die zin verwerpen de BRICS-landen de dramatische wending die de neoliberale ideologie aan het einde van de jaren 1970 aan de wereldinstellingen heeft gegeven, met als doel identiteiten op te splitsen in de handige marktgedreven categorieën schuldenaar/krediteur, consument/producent en natuurlijk goed/kwaad en mensen,” vatte de waarnemer samen.
